پیروی از صاحبان نور حقیقت! ثُمَّ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً!

أمّا بعد:
همانا جايگاه و سرانجام نيرنگ و فريب در دوزخ است،
بنا بر اين از خدا در هراس باشيد و از قدرتش بر حذر.
بدرستى كه خداوند پس از اينكه حجّت خود را بر بندگان به اتمام رساند و ايشان را بيم داد ديگر نمى‌پسندد كه ندانسته گرفتار راندگى از درگاه او شده و اندك اندك هلاك شوند.
به همين جهت تلاش بنده به تباهى كشد تا آنجا كه وفاى به پيمان را از خاطر مى‌برد و پندارد كه كار خوبى انجام داده است،و اين گونه در گمان و اميد به سر مى‌برد،و از خبرهاى حقّ‌ به او رسيده در غفلت است،و كار را بر خود پيچيده مى‌سازد و على رغم هر تلاش و كوشش نفس خويش را به وادى هلاكت مى‌كشاند،در حالى كه در مهلتى مقرّر از سوى خدا به سر مى‌برد همدل بى‌خبران شده و با گناهكاران روزگار را سپرى مى‌كند و با اهل ايمان در طاعت خدا به مجادله مى‌پردازد،و ظاهرسازى و نيرنگ جماعت لاابالى را نيكو مى‌شمارد،پس اينان جماعتى مى‌باشند كه دلهاشان به شبهه دمساز گرديده،و با دروغ و بهتان بر ديگران بزرگى كنند،و پندارد كه آن كردار موجب قرب و نزديكى بخداوند است.
اين بدان جهت است كه به هوا و هوس رفتار كرده،و گفتار دانايان را تغيير داده،و كوركورانه و جاهلانه آن را تحريف نمودند،و با اين رفتار خواهان شهرت و رياكارى شدند،بدون دانستن راههاى سهل و مستقيم و نزديك،و نشانه‌هاى متداول،و علامت مشخّصى،تا سرآمدن عمرشان،و رسيدن به آبگير نهائى خود اين راه را طى كنند تا اينكه خداوند پرده از پاداش كارشان برداشت و آنان را از پردۀ تاريك بى‌خبريشان بيرون آورد،در اين حال رو به سوى جايى كنند كه پيش از اين بدان پشت كرده بودند (سراى آخرت)،و پشت به چيزى كنند كه كنون روى بدان نهاده بودند(سراى دنيا)،پس نه بدان چه از خواسته‌هايشان كه رسيده بودند سودى جستند،و نه از آنچه كه طلب نمودند و به آن نائل آمدند نفعى كردند،و نه از امورى كه به دست آوردند لذّتى بردند،و تماما وبال آنان شد،و كار بدان جا كشيد كه از آنچه كه به دنبالش دوان بودند گريزان شدند.
و من شما را از اين چنين لغزشگاهى بر حذر مى‌دارم،و به رعايت تقواى خداوند-كه جز آن سودى نمى‌بخشد-فرمان مى‌دهم،پس چنانچه كسى راستگوست بايد از خود سود برد،بنا بر آنچه در ضميرش پنهان ساخته است،چرا كه بينا و زيرك تنها كسى است كه:شنيد و انديشه كرد،و ديد و تشخيص داد،و از عبرتها سود جست،و سرانجام در راه و جاده‌اى هموار و روشن گام نهاد،و از پرتگاه هواپرستى اجتناب ورزيد و از راه كور دورى نمود.
و (فرد بينا و زيرك هرگز) گمراهان را-توسّط‍‌ كجروى در حقّ‌،يا انحراف در گفتار و سخن،يا دگرگونى در صداقت و راستى-بر تباهى خود يارى نكند،و لا قوّة إلاّ باللّٰه.
بگوييد آنچه برايتان گفته شده،و براى آنچه روايت شده‌ايد تسليم باشيد،و خود را بدان چه كه تكليف نشده‌ايد به زحمت نيفكنيد،چرا كه هر چه كنيد،يا به زبان رانيد،و بدان رو نمائيد؛مسئوليّت آن تنها بر گردن خود شماست.
از شبهه برحذر باشيد،چرا كه آن براى فتنه پى‌ريزى شده است،و در پى سهولت و هموارى كارها باشيد.گفتار و كردارتان را در ميان خود بر پايه‌هاى خوبى استوار سازيد،و فروتنى را بكار بنديد،ترس و تضرّع را براى خدا شعار خويش سازيد، و در بين خود به تواضع و انصاف و بخشش و فرو بردن خشم عمل كنيد،چرا كه آن سفارش خداست.
و مبادا بر يك ديگر رشك بريد،و كينه ورزيد،زيرا كه آن دو از كردار جاهليّت است، «وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ‌ مٰا قَدَّمَتْ‌ لِغَدٍ وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ خَبِيرٌ بِمٰا تَعْمَلُونَ‌»،يعنى:«و هر كسى بايد بنگرد كه براى فردا چه پيش فرستاده است،و از خدا پروا داشته باشيد،كه خدا بدان چه مى‌كنيد آگاه است-حشر:18».
اى مردم از روى يقين بدانيد كه خداوند براى هيچ بنده‌اى-هر چند تلاشش سخت و حوزۀ تدبير و چاره‌جوئيش وسيعتر گردد،و رنج و زحمتش افزون شود- بيش از آن نصيبى كه برايش در ذكر حكيم(قرآن يا لوح محفوظ‍‌)پيش بينى كرده قرار نداده است،و آنچه را كه در ذكر حكيم برايش مقدّر شده-هر چند كه ناتوان و كم تدبير باشد-تغيير نيابد.
اى مردم هيچ فردى با تكيه بر تبحّر خويش نتواند ذرّه‌اى به نصيبش بيفزايد،و نيز پشيزى را با سبك مغزى كم كند.
از اين رو داناى به اين ماجرا و عمل‌كنندۀ به آن آسوده‌ترين مردمان در سود و منفعت است،و هر كس كه آن را وانهد گرفتارترين مردمان در خسارت است.
چه بسا فرد در نعمتى كه گمان مى‌كند كه هميشه در نعمت است و غافلگير شود،و فرد گرفتارى در نظر مردمان كه آن ساخته خداست تا در اثر صبر و پايدارى مقام و منزلتش بالا رود پس اى شنونده از مستى به هوش آى،و از خواب غفلت برخيز،و از شتاب خود بكاه،و در آنچه كه از خدا به تو رسيده-كه بى‌تخلّف است و راه گريزى ندارد و حتمى است-خوب انديشه كن.سپس ناز خود را كنار گذار،و جاه فروشى را رها كن،و به خود آى،و گور و منزل خويش را به ياد آر،چرا كه گذرگاهت بر آن است،و جايگاهت آنجاست.
و همان گونه كه رفتار مى‌كنى با تو رفتار خواهد شد،و آن طور كه بذر بيفشانى درو خواهى كرد،و هر چه كنى همان با تو كنند،و آنچه پيش فرستاده‌اى بى‌هيچ شكّى فردا بر آن وارد خواهى شد.
پس بايد انديشۀ در آنچه موعظه شدى تو را سود بخشد.و آنچه شنيدى و وعده داده شدى را به گوش دارى.
و اين را بدان كه تو ما بين دو خصلت قرار داده‌شده‌اى كه ناگزير از برپائى يكى از آن دوئى:
يا به فرمانبرى خدا،توسّط‍‌ شنيده‌هايت،
و يا به آنچه دانستى عمل كنى و حجّت خداوند بر تو تمام است.
زنهار،زنهار،كوشش،كوشش!زيرا«هيچ كس تو را مانند آگاه،آگاه نكند-فاطر:14»،
همانا از واجبات مسلّم خداوند در كتاب حكيمش كه به خاطر آن خشنود شود و براى آن خشم گيرد،و بر آن پاداش و يا كيفر دهد اين است كه انسان-هر چند كه گفتارش خوش باشد و ديگران حال و فضلش را بيارايند-در صورتى كه پس از مرگ خداى را با يكى از اين خصلتها بدون توبه ملاقات كند مؤمن نيست:شرك به خدا در عباداتى كه بر او واجب ساخته،يا فرو نشاندن خشم به خودكشى،يا تعهّد كارى كند و به كارى ديگر پردازد،يا براى انجام حاجتى كه به مردم دارد بدعتى در دين گذارد،يا ستايش مردم از كار خير نكرده‌اش او را شاد سازد،يا كردارش در ميان مردمان همراه با دوروئى و دو زبانى، و با تكبّر و فخر باشد.
و آگاه باش[و اين را بينديش]كه هر مثال را ميتوان گواه و شاهدى بر مانند آن گرفت،به تحقيق تمام كوشش چارپايان تنها شكم آنهاست، و تلاش درندگان در تجاوز و ستم خلاصه مى‌شود،و جماعت زنها تمام تلاششان مصروف به آرايش دنيا و فساد در آن است،
و براستى كه مؤمنان نگرانند، مؤمنان فروتنند،مؤمنان ترسانند.