Without the light, the devil will blame you!
«شمت» یکی از هزار واژۀ مترادف «حسد» است.
در فرهنگ لغات عربی مینویسند:
«شمت: سركوفت زدن»
«دشمنشاد»
+ «وسواس»
بدون نور، شیطان بهت سرکوفت میزنه! فَلا تُشْمِتْ بِيَ الْأَعْداءَ!
عیب حسدی که توی قلبمون داریم، نقشش اینه که یه کاری بکنه، همه به ریشت بخندن!
حسد کارش اینه که تو رو «دشمنشاد» کنه!
مورد شماتت همه قرار بگیری!
+ «تفتیش»
+ «تغافل»
اگه با قلبت ارتباط نورانی با نور ولایت نداشته باشی، حتما مورد شماتت دیگران قرار میگیری، چون کارهای تو از روی جهل و تاریکی صورت میگیره، نه از روی نور و آرامش.
الشماتة: دگرغمشادی! شادی رذیلانه»
«شادنفرویده «schadenfreude»: لذت بردن از بدبختی دیگران.»
[«کربلا – شَمَاتَةُ الْأَعْدَاءِ» – ایوب ع]:
مقایسه شماتت ایوب ع و شماتت بیبی زینب س توسط یزید لعنه الله در قصه کربلا:
اطرافیان ایوب ع هم به او گفتند تو یه کاری کردی خدا اینجوری مبتلات کرده!
ایوب ع به این شماتت عکس العمل نشون داد که نباید میداد و باید با نور ولایت خودشو تسکین حال میداد اما …
+ « عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
ابْتُلِيَ أَيُّوبُ سَبْعَ سِنِينَ بِلَا ذَنْبٍ.»
یزید لعنه الله هم گفت این قصه کربلا طبق آیه «ما اصاب من مصیبة فبما کسبت ایدیکم» معنیش اینه اعوذ بالله شما اهل بیت ع هم کاری یا گناهی کردید که اینجوری شده!
جواب بیبی زینب س «بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا – بِلَا ذَنْبٍ» مستند به این آیه زیباست:
«[سورة الأحزاب (33): الآيات 56 الى 62]:
وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً (58)»
که اینجا این آیه شان نزول دارد، نه آن آیه ای که تو ای یزید ملعون خواندی.
[اللَّهُمَّ … وَ نَعُوذُ بِكَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ]:
الصحيفة السجادية ص56
(8) وَ نَعُوذُ بِكَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ،
وَ مِنَ الْفَقْرِ إِلَى الْأَكْفَاءِ،
وَ مِنْ مَعِيشَةٍ فِي شِدَّةٍ،
وَ مِيتَةٍ عَلَى غَيْرِ عُدَّةٍ.
و پناه ميبريم به تو از شماتت و شاد شدن دشمنان (از گرفتارى كه بما رخ ميدهد، از حضرت ايّوب عليه السّلام پرسيدند: از آنچه بر تو گذشت كدام سختتر بود؟ فرمود: شماتت دشمنان، حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر كه برادر خود «مؤمنى» را بمصيبت و اندوهى كه باو رخ داده شماتت كند از دنيا نميرود تا اينكه گرفتار شود) و از نيازمندى بمانندان خود (در نسب و حسب يعنى در نژاد و بزرگى، يا افراد مردم) و از زندگى در سختى، و از مردن بى ساز و سامان (تقوى و عمل صالح كه توشه سفر مرگ است).
الصحيفة السجادية ؛ ص60
(6) اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّيْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَايَعْنَاهُ عَلَى مَعْصِيَتِكَ،
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،
وَ لَا تُشْمِتْهُ بِنَا بَعْدَ تَرْكِنَا إِيَّاهُ لَكَ، وَ رَغْبَتِنَا عَنْهُ إِلَيْكَ.
بار خدايا چون بر معصيت و نافرمانيت از شيطان پيروى كرديم ما را شماتت كرد،
پس بر محمّد و آل او درود فرست، و پس از آنكه ما براى تو از او دورى گزيده بدرگاهت رو آورديم اندوهى بما مرسان كه (به آن) ما را شماتت كند.
[اللَّهُمَّ … لَا تَنْصِبْنَا فِيهِ لِأَعْيُنِ الشَّامِتِينَ] :
الصحيفة السجادية ؛ ص192
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي وَدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ:
(47) اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِي شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ، أَوْ وَاقَعْنَا فِيهِ مِنْ ذَنْبٍ،
وَ اكْتَسَبْنَا فِيهِ مِنْ خَطِيئَةٍ عَلَى تَعَمُّدٍ مِنَّا،
أَوْ عَلَى نِسْيَانٍ ظَلَمْنَا فِيهِ أَنْفُسَنَا،
أَوِ انْتَهَكْنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَيْرِنَا،
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،
وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِكَ، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِكَ،
وَ لَا تَنْصِبْنَا فِيهِ لِأَعْيُنِ الشَّامِتِينَ،
وَ لَا تَبْسُطْ عَلَيْنَا فِيهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِينَ،
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا يَكُونُ حِطَّةً وَ كَفَّارَةً لِمَا أَنْكَرْتَ مِنَّا فِيهِ بِرَأْفَتِكَ الَّتِي لَا تَنْفَدُ، وَ فَضْلِكَ الَّذِي لَا يَنْقُصُ.
بار خدايا گناه كوچك يا گناه بزرگى كه در اين ماه بآن نزديك شديم، يا گناهى كه در آن بجا آورديم، و گناه بزرگى كه زير بار آن رفتيم از روى عمد و قصد از ما، يا فراموشى (كه منشأ آن تقصير و بى باكى است مانند كسيكه بكارى مشغول شود تا اينكه نماز را فراموش نمايد كه او معذور نيست بخلاف روزه دارى كه از روى فراموشى بخورد يا بياشامد) كه در آن بخود ستم كرده، يا بآن احترام ديگرى را هتك و پرده درى نموده باشيم، پس بر محمّد و آل او درود فرست، و ما را بپرده (آمرزش) خود (از كيفر و رسوائى آن) بپوشان، و بگذشت خود از ما در گذر،
و ما را در آن گناه در جلو چشم شماتت كنندگان (آنانكه بمصيبت و اندوه ديگرى شاد شوند) قرار مده، و زبان طعنه زنندگان (نكوهش كنندگان) را بر ما مگشا، و ما را به مهربانيت كه بريده نميشود (هميشگى است) و به احسان و نيكيت كه كم نميگردد به چيزى (عبادت و انجام كار نيكى) بگمار كه سبب فرو نهادن (از ميان بردن) و پوشاندن (آمرزيدن) چيزى (گناهى) شود كه در آن ماه بر ما نهى نمودهاى.
مشتقات ریشۀ «شمت» در آیات قرآن:
[سورة الأعراف (۷): الآيات ۱۵۰ الى ۱۵۱]
وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً
قالَ بِئْسَما خَلَفْتُمُونِي مِنْ بَعْدِي
أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ
وَ أَلْقى الْأَلْواحَ وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ
قالَ ابْنَ أُمَّ
إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَ كادُوا يَقْتُلُونَنِی
فَلا تُشْمِتْ بِيَ الْأَعْداءَ وَ لا تَجْعَلْنِي مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (۱۵۰)
و چون موسى، خشمناك و اندوهگين به سوى قوم خود بازگشت، گفت:
«پس از من چه بد جانشينى براى من بوديد!
آيا بر فرمان پروردگارتان پيشى گرفتيد؟
و الواح را افكند و [موى] سر برادرش را گرفت و او را به طرف خود كشيد.
[هارون ] گفت:
« اى فرزند مادرم، اين قوم، مرا ناتوان يافتند و چيزى نمانده بود كه مرا بكشند؛
پس مرا دشمنشاد مكن و مرا در شمار گروه ستمكاران قرار مده.»
قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ لِأَخِي وَ أَدْخِلْنا فِي رَحْمَتِكَ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (۱۵۱)
[موسى] گفت:
«پروردگارا، من و برادرم را بيامرز و ما را در [پناه] رحمت خود درآور،
و تو مهربانترين مهربانانى.»