داستان مرد زشت روى از امام صادق علیه السّلام روایت مىکند که فرمود: در زمان پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم مردى بود که (ذو النمره) نامیده مىشد. او از زشتترین مردم بود و به سبب همین زشتى او را (ذو النمره) مىنامیدند.
ماجرای ذو النمره:
یک روز او خدمت پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله رسید و عرض کرد:
اى پیامبر خدا! به من بگو خداى عزّ و جلّ بر من چه واجب کرده است؟
پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:
خداوند بر تو واجب کرده است هفده رکعت نماز در شبانه روز، و روزه ماه مبارک را در صورتى که زنده ماندى و آن را درک کردى، و حج را اگر استطاعت یافتى، و زکات را، و آن را براى او شرح داد.
آن مرد گفت: سوگند بخدایى که تو را بحق به پیامبرى برانگیخت، براى پروردگار خود افزون بر آنچه براى من واجب گردانیده به جاى نخواهم آورد.
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: چرا اى ذو النمره؟
عرض کرد: زیرا که مرا چنین زشت آفریده است.
در این هنگام جبرئیل بر پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم نازل شد و عرض کرد:
اى پیامبر خدا! پروردگارت به تو دستور مى‌دهد که از سوى او به ذو النمره سلام برسانى و به او بگویى: پروردگارت مى‌فرماید:
آیا خشنود نیستى که در روز رستاخیز تو را به زیبایى جبرئیل محشور کنم.
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم به او فرمود:
اى ذو النمره! این جبرئیل است که به من دستور داده به تو سلام رسانم و به تو بگویم که پروردگار متعال فرموده است: آیا خشنود نیستى که در روز رستاخیز تو را به زیبایى جبرئیل محشور گردانم.
ذو النمره گفت: پروردگارا! من خشنود شدم و بعزّتت سوگند من نیز [به اعمالم آن قدر] بیفزایم تا خشنود گردى.
زشت ترین انسان از منظر امام علی علیه السلام:
حضرت علی علیه السلام تصویر دیگری از انسان زشت ارائه داده است که کمترین رنگ و بویی از ظاهر و صورت در آن به چشم نمی‌خورد چنانکه ذو النمره نیز با قدم گذاشتن در راه حق توان به دست آوردن زیبایی حضرت جبرئیل را در آخرت خواهد داشت و میان این زیبایی با آن زیبایی تفاوت از زمین تا آسمان است.
زشت ترین انسان کیست؟
حضرت علی علیه السلام در باب عالم‌نمایان چنین سخن گفته‌اند:
«و دیگرى که او را دانشمند نامند امّا از دانش بى‌بهره است، یک دسته از نادانى‌ها را از جمعى نادان فرا گرفته ، و مطالب گمراه کننده را از گمراهان آموخته، و به هم بافته ، و دامهایى از طنابهاى غرور و گفته‌هاى دروغین بر سر راه مردم افکنده ، قرآن را بر امیال و خواسته‌هاى خود تطبیق مى‌دهد ، و حق را به هوسهاى خود تفسیر مى‌کند.
مردم را از گناهان بزرگ ایمن مى‌سازد ، و جرائم بزرگ را سبک جلوه مى‌دهد.
ادّعا مى‌کند از ارتکاب شبهات پرهیز دارد امّا در آنها غوطه مى‌خورد.
مىگوید: از بدعتها دورم، ولى در آنها غرق شده است.
چهره ظاهر او چهره انسان، و قلبش قلب حیوان درنده است،
راه هدایت را نمى‌شناسد که از آن سو برود،
و راه خطا و باطل را نمى‌داند که از آن بپرهیزد،
پس مرده‌اى است در میان زندگان.
امام علی علیه السلام در خطبه ۸۷ پس از معرفی بهترین بنده خدا به معرفی و توصیف حال افرادی می‌پردازد که ادعای علم و دانش داشته.این فرد عالم نمایی بیش نیست که با استفاده از وجهه‌ی اجتماعی و به ظاهر علمی خویش قصد فریب و گمراه کردن مردم را دارد و اوست که با دور کردن افراد از راه حق و حقیقت و گمراه ساختن آنان به عنوان زشت‌ترین انسان معرفی شده است.
و علت زشتی او چیزی نیست جز انحراف از راه حق و وقتی این زشتی بیشتر و بیشتر می‌شود که فرد به حق و حقیقت آگاه باشد اما از آن روی گرداند و موجب روی گردانی دیگر افراد نیز گردد.
از پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) رسیده که فرموده:
محقّقا من بر امّت و کسانى که بر آنان مبعوث و فرستاده شده‌ام از مۆمن و گرویده بخدا و رسول و از مشرک و انبازگیرنده براى خدا نمیترسم، امّا (از) مۆمن (نمیترسم براى اینکه) ایمان وگرویدنش او را (از گفتار و کردار ناروا و فتنه و تباهکارى) منع نموده و باز میدارد، و امّا (از) مشرک (نمیترسم، زیرا) کفر و نگرویدنش او را ذلیل و خوار میگرداند (مردم گفتار و کردار شایسته را از او توقّع نداشته و چشم‌براه نیستند) و لیکن بر شما میترسم از منافق و دورو که داناى زبان آور است، آنچه را میشناسید (حق و درست است بزبان) میگوید، و آنچه را کراهت داشته و نمى‌پسندید (میدانید حقّ و درست نیست) بجا مى‌آورد.
زشت ترین انسان:
دانشمندان نابکار
مسعده بن زیاد از امام صادق علیه السّلام، و آن حضرت از امیر مۆمنان على علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: به راستى که در دوزخ، آسیابى هست که مشغول به کار است، آیا نمى‌خواهید بدانید که چه چیزى را آسیاب مىکند؟! پرسیدند: چه چیزى را آسیاب مىکند؟!
فرمود: (گوشت و پوست و استخوان) دانشمندان نابکار، و کسانى که قرآن را تلاوت مى‌کنند ولى فاسقند، و ستمکاران متجبر، و وزیران خیانت‌پیشه و سردمداران لاف زن و دروغگو را؛
و در دوزخ، شهرى است که بدان «حصینه» مى‌گویند، آیا نمى‌پرسید که در آن چیست؟
پرسیدند: چه چیزى در آن است؟!
حضرت فرمود: در آن دستهاى پیمان‌شکنان قرار دارد .
سخن آخر اینکه ملاک زشت و زیبای انسان‌ها صورت ظاهرشان نیست چراکه ظاهر آدمی را خدا به انسان هدیه داده و افتخاری بدان نیست و در این میان افکار و افعال و گفتار و در مجموع شخصیت و خرد آدمی که ثمره تلاش و کوشش خود اوست ، ملاک ارزش‌گذاری و یا به عبارت دیگر زشت و زیبایی‌ و زینت اوست است.
بد نیست درباره بدترین مردم بیشتر بدانید.
روزی پیامبر به اصحاب خود فرمود که آیا می خواهید شما را به تنبل ترین و دزدترین و بخیل ترین و جفاکارترین و عاجزترین مردم آگاه سازم ؟
اصحاب پاسخ دادند که بله یا رسول الله .
آن حضرت فرمودند که بخیل ترین مردم کسی است که از کنار مسلمانی عبور می کند و به او سلام نمی‌کند.
تنبل ترین مردم کسی است، با وجود اینکه سالم ،تندرست و فارغ است ذکر خدا را بر لب و زبان نمی‌گوید.
اما دزدترین مردم کسی است که از نماز خود می دزد، نماز چنین کسی مثل لباس کهنه ای به صورت او زده می شود .
جفا کارترین امت من کسی است که نام من پیش او برده می شود و برمن درود نفرستد .
و اما عاجزترین مردم کسی است که از دعا کردن عاجز باشد.