امام علی علیه السلام:
اَلْإِنْسَانُ عَقْلٌ وَ صُورَةٌ
فَمَنْ أَخْطَأَهُ اَلْعَقْلُ وَ لَزِمَتْهُ اَلصُّورَةُ لَمْ يَكُنْ كَامِلاً
وَ كَانَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ لاَ رُوحَ فِيهِ
وَ مَنْ طَلَبَ اَلْعَقْلَ اَلْمُتَعَارَفَ فَلْيَعْرِفْ صُورَةَ اَلْأُصُولِ وَ اَلْفُضُولِ
فَإِنَّ كَثِيراً مِنَ اَلنَّاسِ يَطْلُبُونَ اَلْفُضُولَ وَ يَضَعُونَ اَلْأُصُولَ
فَمَنْ أَحْرَزَ اَلْأَصْلَ اِكْتَفَى بِهِ عَنِ اَلْفَضْلِ
وَ أَصْلُ اَلْأُمُورِ فِي اَلْإِنْفَاقِ طَلَبُ اَلْحَلاَلِ لِمَا يُنْفِقُ وَ اَلرِّفْقُ فِي اَلطَّلَبِ
وَ أَصْلُ اَلْأُمُورِ فِي اَلدِّينِ أَنْ يَعْتَمِدَ عَلَى اَلصَّلَوَاتِ وَ يَجْتَنِبَ اَلْكَبَائِرَ
وَ أُلْزِمَ ذَلِكَ لُزُومَ مَا لاَ غِنَى عَنْهُ طَرْفَةَ عَيْنٍ
وَ إِنَّ حُرْمَتَهُ هُلْكٌ
فَإِنْ جَاوَزْتَهُ إِلَى اَلْفِقْهِ وَ اَلْعِبَادَةِ فَهُوَ اَلْحَظُّ
وَ إِنَّ أَصْلَ اَلْعَقْلِ اَلْعَفَافُ وَ ثَمَرَتَهُ اَلْبَرَاءَةُ مِنَ اَلْآثَامِ
وَ أَصْلَ اَلْعَفَافِ اَلْقَنَاعَةُ وَ ثَمَرَتَهَا قِلَّةُ اَلْأَحْزَانِ
وَ أَصْلَ اَلنَّجْدَةِ اَلْقُوَّةُ وَ ثَمَرَتَهَا اَلظَّفَرُ
وَ أَصْلَ اَلْعَقْلِ اَلْقُدْرَةُ وَ ثَمَرَتَهَا اَلسُّرُورُ
وَ لاَ يُسْتَعَانُ عَلَى اَلدَّهْرِ إِلاَّ بِالْعَقْلِ
وَ لاَ عَلَى اَلْأَدَبِ إِلاَّ بِالْبَحْثِ
وَ لاَ عَلَى اَلْحَسَبِ إِلاَّ بِالْوَفَاءِ
وَ لاَ عَلَى اَلْوَقَارِ إِلاَّ بِالْمَهَابَةِ
وَ لاَ عَلَى اَلسُّرُورِ إِلاَّ بِاللِّينِ
وَ لاَ عَلَى اَللُّبِّ إِلاَّ بِالسَّخَاءِ
وَ لاَ عَلَى اَلْبَذْلِ إِلاَّ بِالْتِمَاسِ اَلْمُكَافَاةِ
وَ لاَ عَلَى اَلتَّوَاضُعِ إِلاَّ بِسَلاَمَةِ اَلصَّدْرِ
وَ كُلُّ نَجْدَةٍ يَحْتَاجُ إِلَى اَلْعَقْلِ
وَ كُلُّ مَعُونَةٍ تَحْتَاجُ إِلَى اَلتَّجَارِبِ
وَ كُلُّ رِفْعَةٍ يَحْتَاجُ إِلَى حُسْنِ أُحْدُوثَةٍ
وَ كُلُّ سُرُورٍ يَحْتَاجُ إِلَى أَمْنٍ
وَ كُلُّ قَرَابَةٍ يَحْتَاجُ إِلَى مَوَدَّةٍ
وَ كُلُّ عِلْمٍ يَحْتَاجُ إِلَى قُدْرَةٍ
وَ كُلُّ مَقْدُرَةٍ تَحْتَاجُ إِلَى بَذْلٍ
وَ لاَ تَعَرَّضْ لِمَا لاَ يَعْنِيكَ بِتَرْكِ مَا يَعْنِيكَ
فَرُبَّ مُتَكَلِّمٍ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ قَدْ أَعْطَبَهُ ذَلِكَ.
انسان داراى عقل و قيافه است،
هر كس از عقل استفاده نكند اما قيافه خود را نگهدارد كامل نيست.
مثل پيكرى است كه بى‌روح است
و هر كه در جستجوى عقل متعارف است بايد صورت اصول و اضافيها را بداند.
چون بيشتر مردم در پى مسائل اضافى و زيادى هستند و اصول را رها ميكنند
هر كس پايه و اساس را بدست آورد از اضافات صرف نظر ميكند.
اصل امور در انفاق و خرج كردن، بدست آوردن از راه حلال است و ملايمت در طلب آن است.
پايه و اصل امور در دين اينست كه اعتماد بر نمازها نمايد و پرهيز از گناهان كبيره كند
و چنان متوجه اين پرهيز و نماز باشد كه يك چشم بهم زدن از آن غفلت نكند،
اگر محروم شود هلاك ميگردد،
اگر در اين راه به پيش برود تا بفقه و عبادت برسد، اينست بهره عالى.
اصل عقل عفت است و نتيجه‌اش خوددارى از گناه،
ريشه عفت قناعت است و نتيجه‌اش كم شدن اندوه،
ريشه شجاعت و دلاورى قدرت و نيرومندى است و نتيجه‌اش پيروزى است.
ريشه كار قدرت و توانستن است و نتيجه‌اش شادى،
نمى‌توان بر امور زندگى كمك گرفت مگر بوسيله عقل.
و نه بر ادب مگر با بحث و جستجو
و نه بر حسب و شخصيت مگر با وفا
و نه بر وقار و سنگينى مگر با مهابت
و نه بر سرور مگر با نرمى
و نه بر مغز و خرد مگر با سخاوت.
و نه بر بذل و بخشش مگر با اميد مكافات و پاداش
و نه بر تواضع مگر با سلامتى صدر
هر دليرى احتياج بعقل دارد.
و هر كمك محتاج به تجربه است
و هر سربلندى و سرافرازى نيازمند به كار خوب است
و هر شادى محتاج به امن و آرامش است
و هر خويشاوندى نياز بمودت و دوستى دارد
و هر علمى احتياج به نيرو و پرهيز و نيازمند به بذل و بكاربردن آن است.
توجه به چيزى كه بدردت نميخورد مكن با ترك كردن چيزى كه برايت ضرورى است
كه بسيارى از سخن‌گويان هستند كه در غير محل حرف زده‌اند
و اين سخن براى آنها اشكالى بوجود آورده.