دکتر محمد شعبانی راد

حسودِ ستیزه‌گر، سرسخت‌ترینِ دشمنان است! وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ!

A hostile jealous person is the fiercest of enemies!
Indeed, jealousy can transform even the most mundane interactions into battlegrounds.
When jealousy takes root, the heart rots, it destroys wisdom and kindness.
It’s like a venom that seeps into relationships, corroding trust and compassion.

حسود متخاصم، سرسخت‌ترین دشمنان است!
در واقع، حسادت می‌تواند حتی پیش پا افتاده‌ترین تعاملات را به میدان جنگ تبدیل کند.
حسادت وقتی ریشه می‌کند، دل می‌پوسد و خِرَد و مهربانی را از بین می‌برد.
مانند زهری است که در روابط نفوذ می‌کند و اعتماد و شفقت را از بین می‌برد.

«لدد» در معنای ممدوح، یکی از هزار واژۀ مترادف «نور الولایة»،
و در معنای مذموم، یکی از هزار واژۀ مترادف «حسد» است.
در فرهنگ لغات عربی می‌نویسند:
«اللُّدُّ: شديد الخصومة»
مفهوم:
«hostile»: خصمانه
«quarrelsome»: دعوا

اللُّدّ [لدد] 
قيل: معناه خُصَماءُ عُوج عن الحق،
و قيل: صُمٌّ‌ عنه
قال مهدي بن ميمون: قلت للحسن قوله: وَ تُنْذِرَ بِهِ‌ قَوْماً لُدًّا ; قال: صُمّاً.

لسان العرب، جلد 3، صفحه 391

أي لا يقبلون الحق و يدَّعون الباطل.

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، جلد 9، صفحه 5974

قِيلَ‌: معناه خُصَماءُ عُوجٌ‌ عن الحَقِّ‌، و قِيلَ‌: صُمٌّ‌ عنه.

المحکم و المحیط الأعظم، جلد 9، صفحه 273

 اللُّدُّ: جمع: ألد، و هو شديد الخصومة.

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، جلد 9، صفحه 5959

اللدد: شدة الخصومة، و رجل ألد. جمعه: لدٌّ.

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، جلد 9، صفحه 5974

لَدَدْتُه أَلُدُّه لَدّا: خَصَمْتُه.

المحکم و المحیط الأعظم، جلد 9، صفحه 273

لدّ بضمّ اوّل جمع الدّ است:
تا با آن پرهيزكاران را بشارت دهى و قومى را كه دشمن سر سخت‌اند بترسانى.

قاموس قرآن، جلد 6، صفحه 186

اَلْأَلَدُّ: الخصيم الشّديد التّأبّي، و جمعه: لُدٌّ .
و أصل الألدّ: الشّديد اَللَّدَدُ، أي: صفحة العنق، و ذلك إذا لم يمكن صرفه عمّا يريده.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 739

لَدَدْتُه أَلُدُّه لَدّاً: خصَمْتُه الأَلَدُّ: الخَصِمُ‌ الجَدِلُ‌ الشَّحِيحُ‌ الذي لا يَزيغُ‌ إِلى الحق، و جمعه لُدّ و لِدادٌ.

لسان العرب، جلد 3، صفحه 391

يقال: رجل أَلَدُّ بَيِّنُ‌ اللَّدَد شديد الخصومة; و امرأَة لَدَّاء و قوم لُدٌّ .
و قد لَدَدْتَ‌ يا هذا تَلُدُّ لَدَداً .
و لَدَدْتُ‌ فلاناً أَلُدُّه إِذا جادلته فغلبته.
و أَلَدَّه يَلُدُّه : خصمه، فهو لادٌّ و لَدُود.

لسان العرب، جلد 3، صفحه 391

أَلَدّ: دشمنى كه به شدت به خود بالنده و مغرور است، جمعش – لُدّ – است
اصل – ألد – كسى است كه از برآورده نشدن خواست خويش گردن مى‌كشد و رخ بر مى‌تابد.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 3، صفحه 129

لدد:
حسودِ ستیزه‌گر، سرسخت‌ترینِ دشمنان است! وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ!
سرسخت!
[مترادف و متضاد]:
مرادفات کلمة لدد : خضومة – خلاف – منازعة – نزاع
اضداد کلمة لدد : مصادقة – محبّة – مخاللة – مصافاة
[«قَوْماً لُدًّا» سرسختی نشان دادن در یقین آوردن نسبت به معالم ربانی صاحبان نور توسط معارین حسود]:
« قُلْتُ فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ‏ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ‏ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا
قَالَ إِنَّمَا يَسَّرَهُ اللَّهُ عَلَى لِسَانِهِ حِينَ أَقَامَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع عَلَماً
فَبَشَّرَ بِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَنْذَرَ بِهِ الْكَافِرِينَ وَ هُمُ الَّذِينَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ‏ فِي كِتَابِهِ‏ لُدًّا أَيْ كُفَّاراً »

عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ:
وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ‏ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ‏ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا
قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا قُرَيْشاً إِلَى وَلَايَتِنَا فَنَفَرُوا وَ أَنْكَرُوا
فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قُرَيْشٍ لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ أَقَرُّوا لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ‏ أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا تَعْيِيراً مِنْهُمْ
فَقَالَ اللَّهُ رَدّاً عَلَيْهِمْ‏ وَ كَمْ‏ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ‏ مِنَ الْأُمَمِ السَّالِفَةِ هُمْ أَحْسَنُ‏ أَثاثاً وَ رِءْياً
قُلْتُ قَوْلُهُ‏ مَنْ كانَ فِي الضَّلالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا
قَالَ كُلُّهُمْ كَانُوا فِي الضَّلَالَةِ لَا يُؤْمِنُونَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ لَا بِوَلَايَتِنَا فَكَانُوا ضَالِّينَ مُضِلِّينَ فَيَمُدُّ لَهُمْ فِي ضَلَالَتِهِمْ وَ طُغْيَانِهِمْ حَتَّى يَمُوتُوا فَيُصَيِّرُهُمُ اللَّهُ شَرّاً مَكَاناً وَ أَضْعَفَ جُنْداً
قُلْتُ قَوْلُهُ‏ حَتَّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ‏ إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً قَالَ أَمَّا قَوْلُهُ‏ حَتَّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ‏ فَهُوَ خُرُوجُ الْقَائِمِ وَ هُوَ السَّاعَةُ فَسَيَعْلَمُونَ ذَلِكَ الْيَوْمَ وَ مَا نَزَلَ بِهِمْ مِنَ اللَّهِ عَلَى يَدَيْ قَائِمِهِ فَذَلِكَ قَوْلُهُ‏ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً يَعْنِي عِنْدَ الْقَائِمِ‏ وَ أَضْعَفُ جُنْداً
قُلْتُ قَوْلُهُ وَ يَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدىً‏ قَالَ يَزِيدُهُمْ ذَلِكَ الْيَوْمَ هُدًى عَلَى هُدًى بِاتِّبَاعِهِمُ الْقَائِمَ حَيْثُ لَا يَجْحَدُونَهُ وَ لَا يُنْكِرُونَهُ
قُلْتُ قَوْلُهُ‏ لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً 
قَالَ إِلَّا مَنْ دَانَ اللَّهَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَهُوَ الْعَهْدُ عِنْدَ اللَّهِ
قُلْتُ قَوْلُهُ‏ إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا
قَالَ وَلَايَةُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ هِيَ الْوُدُّ الَّذِي قَالَ اللَّهُ تَعَالَى
قُلْتُ فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ‏ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ‏ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا  
قَالَ إِنَّمَا يَسَّرَهُ اللَّهُ عَلَى لِسَانِهِ حِينَ أَقَامَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع عَلَماً
فَبَشَّرَ بِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَنْذَرَ بِهِ الْكَافِرِينَ وَ هُمُ الَّذِينَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ‏ فِي كِتَابِهِ‏ لُدًّا أَيْ كُفَّاراً
قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ‏ فَهُمْ غافِلُونَ‏
قَالَ لِتُنْذِرَ الْقَوْمَ الَّذِينَ أَنْتَ فِيهِمْ كَمَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ وَعِيدِهِ لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ‏ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ‏ مِمَّنْ لَا يُقِرُّونَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ‏ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‏ بِإِمَامَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَوْصِيَاءِ مِنْ بَعْدِهِ فَلَمَّا لَمْ يُقِرُّوا كَانَتْ عُقُوبَتُهُمْ مَا ذَكَرَ اللَّهُ‏ إِنَّا جَعَلْنا فِي أَعْناقِهِمْ أَغْلالًا فَهِيَ إِلَى الْأَذْقانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ‏ فِي نَارِ جَهَنَّمَ
ثُمَّ قَالَ وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ‏ عُقُوبَةً مِنْهُ لَهُمْ حَيْثُ أَنْكَرُوا وَلَايَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ هَذَا فِي الدُّنْيَا وَ فِي الْآخِرَةِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ مُقْمَحُونَ
ثُمَّ قَالَ يَا مُحَمَّدُ وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ‏ لا يُؤْمِنُونَ‏ بِاللَّهِ وَ بِوَلَايَةِ عَلِيٍّ وَ مَنْ بَعْدَهُ
ثُمَّ قَالَ‏ إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ يَعْنِي أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ‏ فَبَشِّرْهُ‏ يَا مُحَمَّدُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ‏.

ابو بصير گويد:
امام صادق عليه السلام راجع بقول خداى عز و جل:
«و چون آيه‏‌هاى روشن ما را بر آنها بخوانند، كسانى كه كافرند بكسانى كه مؤمنند گويند:
كدام يك از دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته‌‏ترى دارند- 73 سوره 19»
فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله قريش را بولايت ما دعوت كرد، آنها دورى گزيدند و انكار كردند، پس كفار قريش باهل ايمانى كه بامير المؤمنين و ما خانواده اقرار كرده بودند از راه سرزنش گفتند: «كدام يك از اين دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته‏ترى دارند» خدا براى رد ايشان فرمود: «پيش از ايشان چه نسلهائى را (از امتهاى گذشته) هلاك كرده‌‏ايم كه اثاث و جلوه زندگى بهترى داشتند- 74 سوره 19-».
عرضكردم: خدا فرمايد: «هر كه در گمراهى باشد، خداى رحمانش همى كشاند»
فرمود: همه‏ آنها در گمراهى بودند، نه بولايت امير المؤمنين ايمان آوردند و نه بولايت ما و گمراه بودند و گمراه‏‌كننده، خدا ايشان را در گمراهى و طغيان همى كشيد تا بمردند، و خدا ايشان را به بدترين جايگاه و ناتوان‏تر سپاه رسانيد.

عرضكردم: خدا فرمايد: «تا چون موعود خويش يا عذاب و يا رستاخيز را ببينند، خواهند دانست نيست كه مكانش بدتر و سپاهش ناتوانتر است»
فرمود: اما اينكه فرمايد: «تا چون موعود خويش را ببينند» آن خروج قائم و رستاخيز است، در آن روز خواهند دانست با آنچه را كه بدست قائمش بر آنها فرود آورد، اينست كه ميفرمايد:
«كيست كه مكانش بدتر (يعنى نزد قائم) و سپاهش ناتواناتر است.

عرضكردم: خدا فرمايد: «خدا هدايت هدايت‌‏شدگان را بيفزايد»
فرمود: خدا در آن روز آنهائى را كه هدايت شده‏‌اند بسبب پيرويشان از قائم هدايت روى هدايت افزايد، زيرا او را رد نكنند و منكر نشوند.

عرضكردم: خدا فرمايد:
«اختيار شفاعت ندارد. مگر كسى كه نزد خداى رحمان پيمان بسته باشد- 87 سوره 19-»
فرمود: يعنى مگر كسى كه با ولايت امير المؤمنين عليه السلام و ائمه بعد از او ديندارى خدا كند. اينست پيمان نزد خدا.

عرضكردم: خدا فرمايد:
«كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردند خداى رحمان براى آنها محبتى قرار خواهد داد- 96-» فرمود: آن محبتى كه خداى تعالى مى‌‏فرمايد: دوستى امير المؤمنين عليه السلام است.

عرضكردم: «ما تنها اين قرآن را بزبان تو روان كرده‏‌ايم تا پرهيزگاران را بشارت دهى و گروه سرسخت را بدان بيم دهى- 97-»
فرمود: خدا قرآن را بزبان او روان كرد، زمانى كه امير المؤمنين عليه السلام را براهنمائى منصوب كرد، پس مؤمنان را بشارت داد و كافران را بآن بيم داد، و اين كافران همان كسانند كه خدا در كتابش آنها را سرسخت يعنى كافر ناميده،
باز از آن حضرت در باره اين قول خدا پرسيدم:
«تا بيم دهى گروهى كه پدرانشان بيم نيافته و خودشان بيخبرند- 6 سوره 36-»
فرمود: يعنى تا بيم دهى گروهى را كه تو در ميان ايشان هستى چنان كه پدرانشان بيم داده شدند، زيرا اينها از خدا و پيغمبر و تهديدش بيخبرند «گفتار خدا در باره بيشتر آنها ثابت شده (يعنى در باره كسانى كه بولايت امير المؤمنين و امامان بعد از او اقرار نياورند) و آنها ايمان نمى‌‏آورند» بامامت امير المؤمنين و اوصياء بعد از او، و چون اقرار نياوردند، كيفرشان همانست كه خدا فرمايد:
«بگردنهاى ايشان غل و زنجيرها بگذاريم كه تا چانه آنها برسد و سرشان بيحركت ماند- 8 سوره 36-» در ميان آتش دوزخ،
سپس فرمايد:

 «و پيش رويشان سدى قرار دهيم و پشت سرشان سدى ديگر، و آنها را بپوشانيم كه جايى را نبينند» اين عمل از نظر كيفرى است از جانب خدا براى ايشان كه ولايت امير المؤمنين و امامان بعد از او را انكار كردند، اين كيفر دنياى آنهاست و در آخرت در آتش دوزخ (بوسيله غل و زنجير) سرشان بيحركت ماند.
سپس خدا فرمايد:
اى محمد «بيمشان دهى يا بيمشان ندهى براى آنها يكسانست، اين مردم ايمان نياورند» بخدا و بولايت على و جانشينان او،
سپس فرمايد: «فقط تو كسى را بيم دهى كه از ذكر (يعنى امير المؤمنين عليه السلام) پيروى كند و از خداى رحمان به ناديد ترسد، او را بشارت ده (اى محمد) بآمرزش و پاداشى ارجمند.

[قسو – سرسختی]:
وَ قَالَ ع‏:
الْكَرِيمُ يَلِينُ إِذَا اسْتُعْطِفَ وَ اللَّئِيمُ يَقْسُو إِذَا أُلْطِفَ.

كريم چون محبت بيند نرم شود، و لئيم چون لطف نِگَرَد سرسخت گردد.

مشتقات ریشۀ «لدد» در آیات قرآن:

[سورة مريم (۱۹): الآيات ۹۳ الى ۹۸]
فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا (۹۷)
در حقيقت، ما اين [قرآن‏] را بر زبان تو آسان ساختيم تا پرهيزگاران را بدان نويد، و مردم ستيزه‏‌جو را بدان بيم دهى.

[سورة البقرة (۲): الآيات ۲۰۴ الى ۲۰۵]
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يُشْهِدُ اللَّهَ عَلى‏ ما فِي قَلْبِهِ وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ (۲۰۴)
و از ميان مردم كسى است كه در زندگى اين دنيا سخنش تو را به تعجّب وامى‏‌دارد،
و خدا را بر آنچه در دل دارد گواه مى‏‌گيرد، و حال آنكه او سخت‌‏ترين دشمنان است.
وَ إِذا تَوَلَّى سَعى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيها وَ يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْفَسادَ (۲۰۵)
و چون برگردد [يا رياستى يابد] كوشش مى‏‌كند كه در زمين فساد نمايد و كشت و نسل را نابود سازد، و خداوند تباهكارى را دوست ندارد.

اشتراک گذاری مطالب در شبکه های اجتماعی