دکتر محمد شعبانی راد

حسود، رو به مرتع تمناها و پشت به نور یوسف ع! يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ!

Envious, facing the pasture of desires and turning away from the light!

«رتع» در معنای ممدوح، یکی از هزار واژۀ مترادف «نور الولایة»،
و در معنای مذموم، یکی از هزار واژۀ مترادف «حسد» است.
در فرهنگ لغات عربی می نویسند:
«المَرْتَع‏: چراگاه»
«رَتَعَتِ‏ الْمَاشِيَةُ: أَكَلَتْ مَا شَاءَتْ.»
+ «لهو و لعب!»
+ «مجد»

حسود، رو به مرتع و چراگاه تمناها و پشت به نور یوسف ع! يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ!
برای همینه که حسود سرگردانه! + «ذأب»
کنار هر عدم گذشت از دلخواه، یک سر بریده است!
داستان تکراری خوشگذرانی اهل حسادت: یرتع و یلعب و یلهو است!
حسود دلش میخواد آزادی بی‌قید و شرط برای ارتکاب گناه داشته باشه! يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ!
اهل شک حسود دلشون میخواد صاحبان نور و اهل یقین را همسو با خود در جهت «يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ» نمایند.
اهل حسادت میخواهد هر کاری که دلشان خواست، آزادانه و بلا قید و لا شرط انجام بدهند (گناه و …. ) این مفهوم واژه «رتع» است.
پس اهل شک میدونن که برای اینکه بی قید و شرط به گناه بپردازند، اول باید یه فکری به حال صاحب نور کنند و این یوسف زیبا را که موی دماغ آنها شده یا بکشند و یا ته چاه بیندازند و تبعید کنند، خلاصه یه جوری از شر این مزاحم خلاص بشن تا بتونن راحت بچرن و خودشونو مشغول گناه کنن و کسی آقا بالاسر نباشه که به اونا هشدار (انذار) بده. پس قصه این آیه « أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ » مفهومش در مورد اقدام اهل شک حسود نسبت به صاحبان نور همیشه ساری و جاری است.
اهل شک اعتقاد پلید خودشونو عامل حفظ و آرامش میدونن و لذا عبارت زیبای « وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ » خبر از این اعتقاد پلید اهل شک میده در حالیکه باید می گفتن خدا باید ما رو به برکت یاد این معالم ربانی منا اهل البیت ع حفظ کنه تا گناه نکنیم اما اونا اینو نگفتن بلکه خودشونو حافظ نور دانستند!
حسودان در هر زمان که به دروغ ادعای برادری یوسف ع نمودند، همینکه فهمیدند باید اقرار به فضل او نمایند و او را فصل الخطاب زندگی خویش قرار دهند و با هشدار او دست از گناه بردارند، این قبول حق برایشان گران آمد و چون می خواستند گناه کنند یوسف را مانعی بر سر راه خود دیدند و لذا مترصد حذف شرایط و آیات و رسل و آل محمد ع و این اعتقاد  و خود خدا شدند، اما از این مجموعۀ دست‌نیافتنی، تنها دستشان ظاهرا به یوسف ع می‌رسد و بقیه … (غیبت کبری!)
ماموریت تکراری کربلای صاحبان در دوران غیبت کبری!
صاحبان نور میدانند که در معرض کید نزدیکترین کسانشان قرار می گیرند، اما با دید باز «رایتُ» این ماموریت را پذیرفته‌اند که آشکار کنندۀ علوم آل محمد ع برای اهل شک و یقین زمان خود باشند و هشدار دهنده (نذیری بی‌نظیر) و بشارت‌دهنده «بشیرا و نذیرا» باشد.
یک مثال زیبا:
طبیب به بیمار میگه فعلا این داروها رو بخور و پرهیز کن (محدودیت ولی خدا برای رسیدن به نور آرامش) بعدا که خوب شدی هر چی دلت خواست بخور «إذا مررتم برياض الجنّة فارتعوا»!
اما بیماری که به طبیبش شک داره، میگه من همین الآن دلم میخواد هر چیزی بخورم (یرتع) به هیچ کس هم ربطی نداره! اهل شک را با مرتع شیطان واگذار تا خوب بچرد که وقت حساب رسی نیز خواهد آمد.
+ «فاذا حللتم فاصطادوا»
یک نکته زیبا در عبارت «یرتع و یلعب» این است که برادران یوسف گفتند تا او هم مثل ما شود که الآن نیست! یعنی یوسف اهل رتع و لعب نیست و اهل شک این را خوب می‌دانند، لذا میخواهند او را با مکر و حیله مثل خود کنند و اگر قبول نکند، که نمی‌کند، او را از سر راه خود بردارند.
عبارت یرتع و یلعب یعنی برای یوسف این نقشه را کشیدیم که او هم اهل یرتع و یلعب شود چون خود اهل شک حسود که اهل یرتع و یلعب هستند.

در نهج البلاغه نامه 26 آمده‏:
«وَ مَنِ اسْتَهَانَ بِالْأَمَانَةِ وَ رَتَعَ‏ فِي الْخِيَانَةِ … فَقَدْ أَحَلَّ بِنَفْسِهِ فى الدُّنْيَا الذُّلَّ …»

«فَإِذَا كَانَ عُمُرِي‏ مَرْتَعاً لِلشَّيْطَانِ فَاقْبِضْنِي إِلَيْكَ»

الصحيفة السجادية ؛ ص94
(5) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ،
وَ مَتِّعْنِي بِهُدًى صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ،
وَ طَرِيقَةِ حَقٍّ لَا أَزِيغُ عَنْهَا،
وَ نِيَّةِ رُشْدٍ لَا أَشُكُّ فِيهَا،
وَ عَمِّرْنِي مَا كَانَ عُمُرِي بِذْلَةً فِي طَاعَتِكَ،
فَإِذَا كَانَ عُمُرِي مَرْتَعاً لِلشَّيْطَانِ فَاقْبِضْنِي إِلَيْكَ قَبْلَ أَنْ يَسْبِقَ مَقْتُكَ إِلَيَّ، أَوْ يَسْتَحْكِمَ غَضَبُكَ عَلَيَّ.

السَّائِرُ … فِي مَرَاتِعِ‏ الْغَيِّ

امام صادق علیه السلام:
أَحْسَنُ الْمَوْعِظَةِ مَا لَا يُجَاوِزُ الْقَوْلُ حَدَّ الصِّدْقِ وَ الْفِعْلُ حَدَّ الْإِخْلَاصِ فَإِنَّ مَثَلَ الْوَاعِظِ وَ الْمُتَّعِظِ كَالْيَقْظَانِ وَ الرَّاقِدِ فَمَنِ اسْتَيْقَظَ عَنْ رَقْدَةِ غَفْلَتِهِ وَ مُخَالَفَاتِهِ وَ مَعَاصِيهِ صَلَحَ أَنْ يُوقِظَ غَيْرَهُ مِنْ ذَلِكَ الرُّقَادِ
وَ أَمَّا السَّائِرُ فِي مَفَاوِزِ الِاعْتِدَاءِ وَ الْخَائِضُ فِي مَرَاتِعِ‏ الْغَيِّ وَ تَرْكِ الْحَيَاءِ بِاسْتِحْبَابِ السُّمْعَةِ وَ الرِّيَاءِ وَ الشُّهْرَةِ وَ التَّضَيُّعِ إِلَى الْخَلْقِ الْمُتَزَيِّي بِزِيِّ الصَّالِحِينَ الْمُظْهِرُ بِكَلَامِهِ عِمَارَةَ بَاطِنِهِ وَ هُوَ فِي الْحَقِيقَةِ خَالٍ عَنْهَا قَدْ غَمَرَتْهَا وَحْشَتُهُ حُبَّ الْمَحْمَدَةِ وَ غَشِيَتْهَا ظُلْمَةُ الطَّمَعِ فَمَا أَفْتَنَهُ بِهَوَاهُ وَ أَضَلَّ النَّاسَ بِمَقَالِهِ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ لَبِئْسَ الْمَوْلى‏ وَ لَبِئْسَ الْعَشِيرُ
وَ أَمَّا مَنْ عَصَمَهُ اللَّهُ بِنُورِ التَّأْيِيدِ وَ حُسْنِ التَّوْفِيقِ فَطَهَّرَ قَلْبَهُ مِنَ الدَّنَسِ فَلَا يُفَارِقُ الْمَعْرِفَةَ وَ التُّقَى فَيَسْتَمِعُ الْكَلَامَ مِنَ الْأَصْلِ وَ يَتْرُكُ قَائِلَهُ كَيْفَمَا كَانَ
قَالَتِ الْحُكَمَاءُ خُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَفْوَاهِ الْمَجَانِينِ
قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ع جَالِسُوا مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ لِقَاؤُهُ فَضْلًا عَنِ الْكَلَامِ وَ لَا تُجَالِسُوا مَنْ تُوَافِقُهُ ظَوَاهِرُكُمْ وَ تُخَالِفُهُ بَوَاطِنُكُمْ فَإِنَّ ذَلِكَ الْمُدَّعِي بِمَا لَيْسَ لَهُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ فاستقادتكم [فِي اسْتِقَادَتِكُمْ‏] فَإِذَا لَقِيتَ مَنْ [فِيهِ‏] ثَلَاثُ خِصَالٍ فَاغْتَنِمْ رُؤْيَتَهُ وَ لِقَاءَهُ وَ مُجَالَسَتَهُ وَ لَوْ كَانَ سَاعَةً فَإِنَّ ذَلِكَ يُؤَثِّرُ فِي دِينِكَ وَ قَلْبِكَ وَ عِبَادَتِكَ بَرَكَاتُهُ فَمَنْ كَانَ كَلَامُهُ لَا يُجَاوِزُ فِعْلَهُ وَ فِعْلُهُ لَا يُجَاوِزُ صِدْقَهُ وَ صِدْقُهُ لَا يُنَازِعُ رَبَّهُ فَجَالِسْهُ بِالْحُرْمَةِ وَ انْتَظِرِ الرَّحْمَةَ وَ الْبَرَكَةَ وَ احْذَرْ لُزُومَ الْحُجَّةِ عَلَيْكَ وَ رَاعِ وَقْتَهُ كَيْلَا تَلُومَهُ فَتَخْسَرَ وَ انْظُرْ إِلَيْهِ بِعَيْنِ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ تَخْصِيصِهِ لَهُ وَ كَرَامَتِهِ إِيَّاه‏.

يَا مُفَضَّلُ الْخَلْقُ … رَتَعُوا فِي مَرْعَى الْأَرْجَاسِ‏ الْأَنْجَاسِ

توحيد المفضل ؛ ص92

المجلس الثاني‏

قَالَ الْمُفَضَّلُ‏ فَلَمَّا كَانَ الْيَوْمُ الثَّانِي بَكَّرْتُ إِلَى مَوْلَايَ فَاسْتُؤْذِنَ لِي فَدَخَلْتُ فَأَمَرَنِي بِالْجُلُوسِ فَجَلَسْتُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مُدَبِّرِ الْأَدْوَارِ وَ مُعِيدِ الْأَكْوَارِ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ وَ عَالَماً بَعْدَ عَالَمٍ- لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ يَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى‏ عَدْلًا مِنْهُ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ وَ جَلَّتْ آلَاؤُهُ- لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً وَ لكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ‏ يَشْهَدُ بِذَلِكَ قَوْلُهُ جَلَّ قُدْسُهُ- فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ. وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ‏ فِي نَظَائِرَ لَهَا فِي كِتَابِهِ الَّذِي فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ وَ لِذَلِكَ‏ قَالَ سَيِّدُنَا مُحَمَّدٌ ص إِنَّمَا هِيَ أَعْمَالُكُمْ تُرَدُّ إِلَيْكُمْ
ثُمَّ أَطْرَقَ الْإِمَامُ هُنَيْئَةً وَ قَالَ يَا مُفَضَّلُ
الْخَلْقُ حَيَارَى عَمِهُونَ‏ سُكَارَى فِي طُغْيَانِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ وَ بِشَيَاطِينِهِمْ وَ طَوَاغِيتِهِمْ يَقْتَدُونَ بُصَرَاءُ عُمْيٌ لَا يُبْصِرُونَ نُطَقَاءُ بُكْمٌ‏ لَا يَعْقِلُونَ سُمَعَاءُ صُمٌ‏ لَا يَسْمَعُونَ رَضُوا بِالدُّونِ‏ وَ حَسِبُوا أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ حَادُوا عَنْ مَدْرَجَةِ الْأَكْيَاسِ‏ وَ رَتَعُوا فِي مَرْعَى الْأَرْجَاسِ‏ الْأَنْجَاسِ كَأَنَّهُمْ مِنْ مُفَاجَأَةِ الْمَوْتِ آمِنُونَ وَ عَنِ الْمُجَازَاةِ مُزَحْزَحُونَ يَا وَيْلَهُمْ‏ مَا أَشْقَاهُمْ وَ أَطْوَلَ عَنَاءَهُمْ وَ أَشَدَّ بَلَاءَهُمْ- يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ‏ قَالَ الْمُفَضَّلُ فَبَكَيْتُ لِمَا سَمِعْتُ مِنْهُ فَقَالَ لَا تَبْكِ تَخَلَّصْتَ إِذْ قَبِلْتَ وَ نَجَوْتَ إِذْ عَرَفْت‏.

امام علی علیه السلام:
عَلَيْكَ بِالْوَرَعِ وَ إِيَّاكَ وَ غُرُورَ الطَّمَعِ فَإِنَّهُ وَخِيمُ الْمَرْتَعِ.

مشتقات ریشۀ «رتع» در آیات قرآن:

[سورة يوسف (۱۲): الآيات ۱۱ الى ۱۲]
قالُوا يا أَبانا ما لَكَ لا تَأْمَنَّا عَلى‏ يُوسُفَ وَ إِنَّا لَهُ لَناصِحُونَ (۱۱)
گفتند: « اى پدر، تو را چه شده است كه ما را بر يوسف امين نمى‏‌دانى در حالى كه ما خيرخواه او هستيم؟
أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ وَ يَلْعَبْ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ (۱۲)
فردا او را با ما بفرست تا [در چمن‏] بگردد و بازى كند، و ما به خوبى نگهبان او خواهيم بود.»

اشتراک گذاری مطالب در شبکه های اجتماعی