+ «نور، مقیاس اندازه‌گیری!»
یک نکته بسیار مهم علمی از این حدیث و آیه استنباط می شود که امام صادق علیه السلام آن را روشن فرمودند:

امام صادق علیه السلام:
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَرِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏
أَيَّ شَيْ‏ءٍ يَقُولُ أَصْحَابُكَ فِي قَوْلِ إِبْلِيسَ
خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ‏
قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَدْ قَالَ ذَلِكَ وَ ذَكَرَهُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ
قَالَ كَذَبَ يَا إِسْحَاقُ مَا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا مِنْ طِينٍ
ثُمَّ قَالَ قَالَ اللَّهُ‏ الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ‏
خَلَقَهُ اللَّهُ مِنْ ذَلِكَ النَّارِ مِنْ تِلْكَ الشَّجَرَةِ وَ الشَّجَرَةُ أَصْلُهَا مِنْ طِينٍ‏.

اسحاق‌بن‌جریر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود:
یارانت درباره‌ی کلام ابلیس: خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ چه می‌گویند»؟
گفتم: «فدایت شوم! خداوند آن را در کتاب خود فرموده است».
فرمود: «شیطان دروغ گفت! ای ابااسحاق! خدا او را به جز از گل نیافریده است».
و آنگاه فرمود: خداوند فرموده است:
همان کسی که برای شما از درخت سبز، آتش آفرید و شما به‌وسیله‌ی آن، آتش می‌افروزید! 
خداوند شیطان را از آتش آن درخت آفرید و مایه‌ی درخت گل است».

شیطان در این مقایسه خلقت خودش و آدم ع کلک زد!
شیطان گفت: «خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ»، در حالیکه واقعیت اینه و اینو باید رو می کرد: «خَلَقْتَنِي مِنْ [طِينٍ = نارٍ] وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ». هر دوی ما از طین خلق شده‌ایم، یعنی هر دوی ما حسودیم! و مهم اینه کی با نور، این طینت حسادتشو تغییر میده و اصلاحش میکنه؟! پس «نار» و «طین» هر دو «حسادت» اند که باید با «نور» درمان شوند.
در واقع این حدیث زیبا مستند به این آیه قرآن اینو به ما میفهمونه که خود آتش هم اصلش از طین است یعنی شیطان میدونه خلقتش از گِل هست (میدونه حسوده) و حتی در گل هم بر انسان برتری نداره، اما میگه خلقتم از آتش است که اینجوری امر رو بر همه مشتبه کنه! چون امر بر خدا که اعوذ بالله مشتبه نمیشه … پس در واقع، طینت آدم و ابلیس بر هم برتری ندارند و این آدم است که چون بر مبنای حکمت الهی، ظرفی برای نور قرار گرفته، بر ابلیس برتری پیدا میکند و این وظیفه ابلیس است که بر مافوق علمی خود یعنی آدم علیه السلام سجده کند تا مثل ملائکه، آدم ع هم سلام خدا را به او هم برساند، و او هم از معنای اسم سلام، به سبب آدم ع بهره‌مند شود، اما شیطان بخاطر حسادت نسبت به آدم ع این کارو نکرد.
نکته علمی مهم و قشنگی از این حدیث و آیه دستگیرمون میشه: «مقایسه نار و طین» چقدر زیباست … اینکه شیطان هم خلقتش از گل است «مَا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا مِنْ طِينٍ» خیلی مطلب مهمی است.
اهل نور، با اخذ نور، از صاحبان نور، طینت حسدآلود مشترک با شیطان را قرنطینه نموده و اینجوری خلقتشان از گِل (طین) و آتش، یعنی حسادت، تغییر کرده و به نور مبدل می شود ان شاء الله تعالی.
اهل حسادت از فرصت «چهار ماه حرام» برایِ بودنِ با نور «فَسيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ»، استفاده ننموده و در این طینت و گل آتشین خود یعنی حسادت، باقی مانده و مشمول تغییر و تحول نمی شوند.
خداوند به اهل حسادت، چهار ماه حرام فرصت داد تا به نور خود معرفت پیدا کنند و بیماری حسادت خویش را با این نور شفابخش، درمان نمایند، اما متاسفانه آمار مایوس کننده است یعنی اکثرا این فرصت طلایی را از دست داده و نسبت به طبیب نورانی خود جفا می‌کنند.
خداوند، به اهل حسادت، چهار ماه مهلت داد تا در حریم نورانی وارد شوند و از این فرصت طلایی برای درمان بیماری بدخیم حسادت خویش استفاده بنمایند: «إِنَّ اللَّهَ أَبَاحَ لِلْمُشْرِكِينَ الْحَرَمَ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ» یعنی باید در این دوران از فرصت موقتی استفاده از سایه «خیمه»، برای خود «بیت» دائمی دست و پا کنند (داستان خیمه و بیت زیباست.)
[سورة التوبة (9): آية 36]
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً في‏ كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِمُوا فيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقينَ (36)
اکثر اهل حسادت، این فرصت رو به هدر میدن و اینجوری در حق خودشون ظلم می‌کنن.