دکتر محمد شعبانی راد

اشک‌های نورانی!

Luminous tears!

«بکی» یکی از هزار واژه مترادف «نور» است.
در فرهنگ لغات عربی می‌نویسند:
«ناقةٌ بَكِيئَةٌ: و هي القليلةُ اللّبَنِ»
«بَكْ‏ءِ الناقةِ»
«بكأت‏ الناقةُ: إذا قَلَّ لبنُها.»
«النَّاقة القليل اللَّبن هى‏ بَكِيئَةٌ»
«بُكاً: نَقْصُ»

حديث النبي ص:
«نحنُ مَعَاشِرَ الأنْبِياءِ فِينَا بَكْ‏ءٌ
قال: معناه فِينا قِلّةُ كلام إلَّا فيما نحتاجُ إليه، مثل‏ بَكْ‏ءِ الناقةِ إذا قَلَّ لبنُها».
«و يقال: هذا المرعى‏ مَبْكُؤَةٌ لإبلِكَ ، أي يُقِلُّ لبنَها.»

و من المجاز:
«بَكُؤَتِ‏ العَينُ: قَلَّ ماؤُها»
«رَكيٌ‏ بَكِي‏ءٌ: قليلةُ الماءِ»
«بَكُؤَتْ‏ عينُهُ: قلَّ دمعُها»
«بَكُؤَتْ‏ يدُهُ : قلَّ عطاؤُها»
«بَكُؤَتْ‏ لسانُه: قلَّ كلامُه»
«أبْكَأَ فلانٌ‏ إبْكاءً: صارَ ذا بَكْ‏ءٍ و قِلَّةِ خيرٍ»

نورِ بکاء!

اشک‌های نورانی!
وقتی حسد قلبت سرکوب میشه «بَكُؤَتْ‏ حسده!» و مهار میشه و استعمالش نمیکنی،
قلبت رقیق میشه و حالت بکاء پیدا میکنی!
«ز قطره قطره‌ی اشکِ من، ببین که بوی تو می‌آید
دو دست خسته و لرزانم، به سمت و سوی تو می‌آید»

«و مَن صافَحَهُ جِبريلُ تَكثُرُ دُموعُهُ و يَرِقُّ قَلبُهُ»

رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم:
مَن فَطَّرَ صائِما فى رَمَضانَ مِن كَسبٍ حَلالٍ،
صَلَّت عَلَيهِ المَلائِكَةُ لَيالِىَ رَمَضانَ كُلَّها،
و صافَحَهُ جِبريلُ عليه السلام لَيلَةَ الفِطرِ،
و مَن صافَحَهُ جِبريلُ تَكثُرُ دُموعُهُ و يَرِقُّ قَلبُهُ.

هر كس در ماه رمضان، روزه دارى را از درآمد حلال، افطارى دهد،
فرشتگان در تمام شب‌هاى ماه رمضان بر او درود مى‌فرستند
و در شب فطر، جبرئيل عليه السلام با او دست مى‌دهد
و هر كس جبرئيل با او دست دهد، اشك‌هايش بسيار و دلش نازك مى‌شود.

بکاء عاقل و اشک‌های او، خبر از رقت و نورانیّت قلب او می‌دهد
که انگاری داره ادای احترام به نورش می‌نماید.

حقيقت گريه و اشک چيست؟
«إِنَّهَا رَحْمَةٌ … الْعَيْنُ تَدْمَعُ وَ الْقَلْبُ يَحْزَنُ وَ لَا نَقُولُ إِلَّا مَا يَرْضَى رَبُّنَا»
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم:
«وَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ:
دَخَلْتُ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عَلَى سَيْفٍ الفتن [اَلْقَيْنِ] وَ كَانَ ظِئْراً لِإِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ
فَأَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يُقَبِّلُهُ وَ يَضُمُّهُ إِلَى صَدْرِهِ
ثُمَّ دَخَلَ عَلَيْهِ بَعْدَ ذَلِكَ وَ إِبْرَاهِيمُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَجُودُ بِنَفْسِهِ
فَجَعَلَتْ عَيْنَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ تَذْرِفَانِ
فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ
وَ أَنْتَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ تَبْكِي؟
فَقَالَ يَا اِبْنَ عَوْفٍ إِنَّهَا رَحْمَةٌ
ثُمَّ أَتْبَعَهَا بِأُخْرَى
فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
اَلْعَيْنُ تَدْمَعُ وَ اَلْقَلْبُ يَحْزَنُ وَ لاَ نَقُولُ إِلاَّ مَا يَرْضَى رَبُّنَا
وَ إِنَّا لِفِرَاقِكَ يَا إِبْرَاهِيمُ لَمَحْزُونُونَ.
»
«از انس بن مالك روايت شده است كه مى‌گويد:
من روزى به همراه رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله به محلى كه دايۀ ابراهيم، فرزند حضرت بود رفتيم.
پيامبر صلّى اللّٰه عليه و آله ابراهيم را در آغوش گرفت و او را مى‌بوسيد و به سينه مبارك خود مى‌چسبانيد
بعد از چند روز ديگر حضرت به ديدار ابراهيم رفت، ديد كه روح ابراهيم از بدنش مفارقت كرده است،
اشك از ديدگان مبارك رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله جارى شد.
عبد الرحمن بن عوف كه در آنجا حضور داشت به حضرت عرض كرد
اى رسول خدا! شما هم در مرگ فرزند گريه مى‌كنيد؟
حضرت فرمود:
اى پسر عوف!
گريه من گريه اعتراض به امر خداوند نيست بلكه گريه رحمت است،
و بار ديگر اشك از ديدگان حضرت فرو ريخت و فرمود:
ديده مى‌گريد و دل اندوهناك مى‌شود و نمى‌گويم چيزى كه باعث غضب پروردگار گردد.
سپس خطاب به ابراهيم كرد و فرمود:
اى ابراهيم ما از فراق تو اندوهناكيم.»

[سورة مريم (۱۹): الآيات ۵۶ الى ۶۰]
أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ
مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ
وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ وَ إِسْرائِيلَ
وَ مِمَّنْ هَدَيْنا وَ اجْتَبَيْنا
إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِمْ آياتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِيًّا (۵۸)
آنان كسانى از پيامبران بودند كه خداوند بر ايشان نعمت ارزانى داشت:
از فرزندان آدم بودند و از كسانى كه همراه نوح [بر كشتى‏] سوار كرديم؛
و از فرزندان ابراهيم و اسرائيل
و از كسانى كه [آنان را] هدايت نموديم و برگزيديم؛
[و] هرگاه آيات [خداى‏] رحمان بر ايشان خوانده مى‏‌شد، سجده‏‌كنان و گريان به خاك مى‏‌افتادند.

گریه شیطانی!
رفتار مکارانه اهل حسادت است که ظاهر را خوب نشان می دهند
اما باطن مملو از تاریکی مکر و حسادت است.

[سورة يوسف (۱۲): الآيات ۱۳ الى ۱۸]
وَ جاؤُ أَباهُمْ عِشاءً يَبْكُونَ (۱۶)
و شامگاهان، گريان نزد پدر خود [باز] آمدند.

وَ أَمَّا اَلْبَكَّاءُونَ مِنْ خَشْيَتِي فَفِي اَلرَّفِيعِ اَلْأَعْلَى لاَ يُشَارِكُهُمْ فِيهِ أَحَدٌ.
و پاداش كسانى كه از ترس به من گريه مى‌كنند، آن است كه جاى آنها در ملكوت بسيار اعلا مى‌باشد (كه بالاترين درجات بهشت است) كه هيچ كس از بندگان من به آن مقام نمى‌رسند.

امام صادق علیه السلام:
أَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ :
إِنَّ عِبَادِي لَمْ يَتَقَرَّبُوا بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ ثَلاَثِ خِصَالٍ
قَالَ: يَا رَبِّ وَ مَا هُنَّ؟
قَالَ:
يَا مُوسَى، اَلزُّهْدُ فِي اَلدُّنْيَا، وَ اَلْوَرَعُ عَنْ مَعَاصِيَّ، وَ اَلْبُكَاءُ مِنْ خَشْيَتِي،
قَالَ مُوسَى:
يَا رَبِّ مَا لِمَنْ صَنَعَ ذَا؟
فَأَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ:
يَا مُوسَى،
أَمَّا اَلزَّاهِدُونَ فِي اَلدُّنْيَا فَفِي اَلْجَنَّةِ،
وَ أَمَّا اَلْبَكَّاءُونَ مِنْ خَشْيَتِي فَفِي اَلرَّفِيعِ اَلْأَعْلَى لاَ يُشَارِكُهُمْ فِيهِ أَحَدٌ،
وَ أَمَّا اَلْوَرِعُونَ عَنْ مَعَاصِيَّ فَإِنِّي أُفَتِّشُ اَلنَّاسَ وَ لاَ أُفَتِّشُهُمْ.

خداوند متعال به موسى وحى فرمود:
اى موسى، بندگان من بوسيله سه خصلت كه محبوب من هستند، به من تقرب پيدا مى‌كنند.
موسى عرض كرد: خداوندا، آن سه خصلت كدامند؟
خداوند فرمود:
اى موسى، پارسايى در مورد دنيا (يعنى فريفته دنيا نشود)،
خوددارى از گناه كردن به من.
و گريه كردن از خوف و خشيت من.
موسى عرض كرد: خداوندا، بنده‌اى كه اين سه كار را انجام دهد، پاداشش چيست‌؟
خداوند پاسخ داد:
اى موسى،
پاداش زاهدان در دنيا بهشت مى‌باشد
و پاداش كسانى كه از ترس به من گريه مى‌كنند، آن است كه جاى آنها در ملكوت بسيار اعلا مى‌باشد (كه بالاترين درجات بهشت است) كه هيچ كس از بندگان من به آن مقام نمى‌رسند.
اما پاداش خوددارى از ارتكاب گناه آن است كه من در روز قيامت از مردم حساب مى‌كشم ولى از اين اشخاص حساب نمى‌كشم.

الهی! پاداش كسى كه از خوف تو همواره گريان است چيست‌؟

امام هادی علیه السلام:
عَبْدِ اَلْعَظِيمِ اَلْحَسَنِيِّ عَنْ أَبِي اَلْحَسَنِ اَلْعَسْكَرِيِّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: 
لَمَّا كَلَّمَ اَللَّهُ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ قَالَ مُوسَى يَا إِلَهِي
مَا جَزَاءُ مَنْ شَهِدَ أَنِّي رَسُولُكَ وَ نَبِيُّكَ وَ أَنَّكَ كَلَّمْتَنِي
قَالَ يَا مُوسَى تَأْتِيهِ مَلاَئِكَتِي فَتُبَشِّرُهُ بِجَنَّتِي
قَالَ مُوسَى إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ قَامَ بَيْنَ يَدَيْكَ يُصَلِّي
قَالَ يَا مُوسَى أُبَاهِي بِهِ مَلاَئِكَتِي رَاكِعاً وَ سَاجِداً وَ قَائِماً وَ قَاعِداً وَ مَنْ بَاهَيْتُ بِهِ مَلاَئِكَتِي لَمْ أُعَذِّبْهُ
قَالَ مُوسَى إِلَهِي مَا جَزَاءُ مَنْ أَطْعَمَ مِسْكِيناً اِبْتِغَاءَ وَجْهِكَ
قَالَ يَا مُوسَى آمُرُ مُنَادِياً يُنَادِي عَلَى رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ أَنَّ فُلاَنَ اِبْنَ فُلاَنٍ مِنْ عُتَقَاءِ اَللَّهِ مِنَ اَلنَّارِ 
قَالَ مُوسَى إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ وَصَلَ رَحِمَهُ
قَالَ يَا مُوسَى أُنْسِئُ أَجَلَهُ وَ أُهَوِّنُ عَلَيْهِ سَكَرَاتِ اَلْمَوْتِ وَ يُنَادِيهِ خَزَنَةُ اَلْجَنَّةِ هَلُمَّ إِلَيْنَا مِنْ أَيِّ أَبْوَابِهَا شِئْتَ
قَالَ مُوسَى إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ كَفَّ أَذَاهُ عَنِ اَلنَّاسِ وَ بَذَلَ مَعْرُوفَهُ لَهُمْ
قَالَ يَا مُوسَى تُنَادِيهِ اَلنَّارُ لاَ سَبِيلَ لِي عَلَيْكَ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ ذَكَرَكَ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ
قَالَ يَا مُوسَى أُظِلُّهُ بِظِلِّ عَرْشِي وَ أَجْعَلُهُ فِي كَنَفِي
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ تَلاَ حِكْمَتَكَ سِرّاً وَ جَهْراً
قَالَ يَا مُوسَى يَمُرُّ عَلَى اَلصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَبَرَ عَلَى أَذَى اَلنَّاسِ وَ شَتْمِهِمْ فِيكَ
قَالَ أُعِينُهُ عَلَى أَهْوَالِ 
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ دَمَعَتْ عَيْنَاهُ مِنْ خَشْيَتِكَ
قَالَ يَا مُوسَى أَقِي وَجْهَهُ مِنْ حَرِّ اَلنَّارِ وَ أُومِنُهُ يَوْمَ اَلْفَزَعِ اَلْأَكْبَرِ
قَالَ يَا إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ تَرَكَ اَلْخِيَانَةَ حَيَاءً مِنْكَ
قَالَ يَا مُوسَى لَهُ اَلْأَمَانُ 
قَالَ يَا إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ أَحَبَّ أَهْلَ طَاعَتِكَ
قَالَ يَا مُوسَى أُحَرِّمُهُ عَلَى نَارِي
قَالَ يَا إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً
قَالَ لاَ أَنْظُرُ إِلَيْهِ وَ لاَ أُقِيلُ عَثْرَتَهُ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ دَعَا نَفْساً كَافِراً إِلَى اَلْإِسْلاَمِ
قَالَ يَا مُوسَى آذَنُ لَهُ فِي اَلشَّفَاعَةِ لِمَنْ يُرِيدُ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَلَّى اَلصَّلاَةَ بِوَقْتِهَا
قَالَ أُعْطِيهِ سُؤْلِي وَ أُبِيحُهُ جَنَّتِي
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ أَتَمَّ اَلْوُضُوءَ مِنْ خَشْيَتِكَ
قَالَ أَبْعَثُهُ وَ لَهُ نُورٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ يَتَلَأْلَأُ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَامَ لَكَ مُحْتَسِباً
قَالَ يَا مُوسَى أُقِيمُهُ مَقَاماً لاَ يَخَافُ فِيهِ
قَالَ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَامَ يُرِيدُ بِهِ اَلنَّاسَ
قَالَ يَا مُوسَى ثَوَابُهُ كَثَوَابِ مَنْ لَمْ يَصُمْهُ.

عبد العظيم حسنى روايت نموده است كه امام هادى عليه السّلام فرموده‌اند:
هنگامى كه موسى در كوه طور با خداوند رازونياز مى‌كرد سؤال‌هايى را نيز از بارى تعالى پرسيد؛
موسى پرسيد: خداوندا، پاداش كسى كه رسالت مرا بپذيرد چيست‌؟
خداوند فرمود: فرشتگانم پروازكنان مژده بهشت را به او خواهند داد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه در برابر تو به نماز ايستد چيست‌؟
خداوند فرمود: فرشتگانم بر او خواهند باليد و اين نمازگزار از عذابم بركنار خواهد ماند.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه مستمندى را در راه تو غذا دهد چيست‌؟
خداوند فرمود: مرگ را بر او آسان نموده و به فرشتگانم فرمان مى‌دهم كه او را از هردرى كه دوست دارد وارد بهشت سازند.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه با زبان و دلش تو را يارى كند چيست‌؟
خداوند فرمود: در روز رستاخيز او را در كنار خويش و در زير سايه عرش جاى خواهم داد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه آيات و حكمت‌هاى تو را تلاوت كند چيست‌؟
خداوند فرمود: بسان برق از پل صراط‍‌ خواهد گذشت.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه در برابر آزار و شماتت مردم، شكيبايى ورزد چيست‌؟
خداوند فرمود: هراس عقبات رستاخيز را از او دور خواهم داشت.
موسى گفت: پاداش كسى كه از خوف تو همواره گريان است چيست‌؟
خداوند فرمود: چهره‌اش را به آتش دوزخ نزديك نخواهم نمود.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه به سبب شرم از تو، به [گناه و] خيانت دست نيالايد چيست‌؟
خداوند فرمود: در روز رستاخيز امان‌نامه‌اى به او خواهم داد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه بندگان صالح تو را دوست دارد چيست‌؟
خداوند فرمود: بدنش را بر آتش دوزخ حرام خواهم نمود.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه مؤمنى را به عمد بكشد چيست‌؟
خداوند فرمود: هرگز بر او نظر [رحمت] نخواهم افكند و از لغزش‌ها نجاتش نخواهم داد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه كافرى را به سوى اسلام و خداپرستى فراخواند چيست‌؟
خداوند فرمود: در روز رستاخيز هركه را شفاعت كند خواهم پذيرفت.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه نماز را در وقتش به‌جا آورد چيست‌؟
خداوند فرمود: بهشتم را پاداش او قرار خواهم داد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه به خاطر خوف از عظمت تو، وضو سازد چيست‌؟
خداوند فرمود: در روز رستاخيز نورى از ميان ابروانش تلألؤ خواهد كرد.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه ماه رمضان را براى تو روزه بدارد چيست‌؟
خداوند فرمود: ترس و هراس روز رستاخيز را از او خواهم گرفت.
موسى پرسيد: پاداش كسى كه به خاطر خشنودى مردم روزه بدارد چيست‌؟
خداوند فرمود: او همچون كسى است كه روزه‌دار نبوده است.

اشتراک گذاری مطالب در شبکه های اجتماعی