الكافي ج‏1 ؛ ص242
بَابٌ فِي شَأْنِ‏ «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» وَ تَفْسِيرِهَا
***
امام جواد عليه السلام:
عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي قَالَ:
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ
امام جواد عليه السلام فرمايد:
امام صادق عليه السلام فرمود:
بَيْنَا أَبِي يَطُوفُ بِالْكَعْبَةِ إِذَا رَجُلٌ مُعْتَجِرٌ قَدْ قُيِّضَ لَهُ‏
فَقَطَعَ عَلَيْهِ‏ أُسْبُوعَهُ حَتَّى أَدْخَلَهُ إِلَى دَارٍ جَنْبِ الصَّفَا
فَأَرْسَلَ إِلَيَّ فَكُنَّا ثَلَاثَةً
در آن ميان كه پدرم طواف كعبه مينمود، مردى نقاب زده ناگهانى پيدا شد
و هفت شوط او را قطع كرد و او را بخانه كنار صفا آورد
و دنبال من هم فرستاد تا سه نفر شديم،
فَقَالَ
آن مرد بمن گفت
مَرْحَباً يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِي وَ قَالَ
خوش آمدى پسر پيغمبر! سپس دستش را بر سرم نهاد و گفت:
بَارَكَ اللَّهُ فِيكَ يَا أَمِينَ اللَّهِ بَعْدَ آبَائِهِ
خير و بركت خدا بر تو باد اى امين خدا پس از پدرانش!
يَا أَبَا جَعْفَرٍ
(سپس متوجه پدرم شد و گفت) اى ابا جعفر!
إِنْ شِئْتَ فَأَخْبِرْنِي وَ إِنْ شِئْتَ فَأَخْبَرْتُكَ
وَ إِنْ شِئْتَ سَلْنِي وَ إِنْ شِئْتَ سَأَلْتُكَ
وَ إِنْ شِئْتَ فَاصْدُقْنِي وَ إِنْ شِئْتَ صَدَقْتُكَ‏
اگر ميخواهى تو بمن خبر ده و اگر ميخواهى من بتو خبر دهم،
ميخواهى از من بپرس يا من از تو بپرسم،
ميخواهى تو مرا تصديق كن يا من ترا تصديق كنم،
قَالَ
پدرم فرمود:
كُلَّ ذَلِكَ أَشَاءُ
همه اينها را ميخواهم (و با هيچ يك مخالف نيستم)
قَالَ
آن مرد گفت:
فَإِيَّاكَ أَنْ يَنْطِقَ لِسَانُكَ عِنْدَ مَسْأَلَتِي بِأَمْرٍ تُضْمِرُ لِي غَيْرَهُ‏
پس مبادا كه در جواب سؤال من زبانت چيزى گويد كه در دلت چيز ديگر باشد،
قَالَ
فرمود:
👈إِنَّمَا يَفْعَلُ ذَلِكَ مَنْ فِي قَلْبِهِ عِلْمَانِ يُخَالِفُ أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ👉
👈وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَبَى أَنْ يَكُونَ لَهُ عِلْمٌ فِيهِ اخْتِلَافٌ👉
👈اين كار را كسى ميكند كه در دلش دو علم مختلف باشد👉
و خداى عز و جل از علمى كه در آن اختلاف باشد امتناع دارد
(پس علم ما هم كه از علم خدا سرچشمه ميگيرد اختلاف ندارد).
[نکته برای ما: قلبی که داخلش اختلاف بین فرشته و شیطان باشه و هنوز یک دله نشده باشه و گوش به فرمان فرشته و علم او نشده باشه، این قلب به درد نمیخوره!
«عِلْمَانِ؛ يُخَالِفُ أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ»: علم محکم فرشتۀ مهربان در مقابل علم متشابه شیطان]
قَالَ
آن مرد گفت:
هَذِهِ مَسْأَلَتِي وَ قَدْ فَسَّرْتَ طَرَفاً مِنْهَا
سؤال من همين بود كه شما يك سرش را گفتى،
أَخْبِرْنِي عَنْ هَذَا الْعِلْمِ الَّذِي لَيْسَ فِيهِ اخْتِلَافٌ مَنْ يَعْلَمُهُ؟
بمن خبر دهيد:
اين علمى كه در آن اختلاف نيست، چه كسى آن را ميداند،
قَالَ
پدرم فرمود:
أَمَّا جُمْلَةُ الْعِلْمِ فَعِنْدَ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ
وَ أَمَّا مَا لَا بُدَّ لِلْعِبَادِ مِنْهُ فَعِنْدَ الْأَوْصِيَاءِ
👈اما تمام اين علم نزد خداى جل ذكره ميباشد👉
👈👈👈و اما آنچه براى بندگان لازمست، نزد اوصياء است،👉👉👉
قَالَ
فَفَتَحَ الرَّجُلُ عُجْرَتَهُ‏ وَ اسْتَوَى جَالِساً وَ تَهَلَّلَ وَجْهُهُ وَ قَالَ
آن مرد نقابش را باز كرد و راست نشست و چهره‌‏اش شكفته شد و گفت:
هَذِهِ أَرَدْتُ وَ لَهَا أَتَيْتُ
من همين را ميخواستم و براى همين آمدم.
زَعَمْتَ أَنَّ عِلْمَ مَا لَا اخْتِلَافَ فِيهِ مِنَ الْعِلْمِ عِنْدَ الْأَوْصِيَاءِ
به عقيده شما علمى كه اختلافى در آن نيست نزد اوصياء است،
👈👈👈فَكَيْفَ يَعْلَمُونَهُ؟👉👉👉
اكنون بفرمائيد:
👈👈👈چگونه آن را ميدانند و بدست مى‏‌آورند؟👉👉👉
قَالَ
فرمود:
كَمَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَعْلَمُهُ
همچنان كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله ميدانست (يعنى همه به الهام و وحى خدا ميدانند) 
إِلَّا أَنَّهُمْ لَا يَرَوْنَ مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ يَرَى
جز اينكه ايشان آنچه را پيغمبر ميديد نمى‌‏بينند،
لِأَنَّهُ كَانَ نَبِيّاً وَ هُمْ مُحَدَّثُونَ
زيرا او پيغمبر بود 👈و ايشان محدثند👉
+ (حدث – محدثة)
وَ أَنَّهُ كَانَ يَفِدُ إِلَى اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ فَيَسْمَعُ الْوَحْيَ وَ هُمْ لَا يَسْمَعُونَ
و پيغمبر (در معراجهاى خود) بر خداى عز و جل وارد ميشد و وحى را ميشنيد و ايشان نميشنوند،
فَقَالَ
آن مرد گفت:
صَدَقْتَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ سَآتِيكَ بِمَسْأَلَةٍ صَعْبَةٍ
راست گفتى پسر پيغمبر، اكنون مسأله مشكلى از شما ميپرسم!
أَخْبِرْنِي عَنْ هَذَا الْعِلْمِ مَا لَهُ لَا يَظْهَرُ كَمَا كَانَ يَظْهَرُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص
بفرمائيد كه اين علم بدون اختلاف، چرا هميشه آشكار نشود، چنانچه با پيغمبر آشكار ميگشت
(چرا اوصياء گاهى تقيه ميكنند و واقع را بى‌‏پرده نميگويند چنانچه پيغمبر ميگفت)
قَالَ
فَضَحِكَ‏ أَبِي عَلَيْهِ السَّلَامُ وَ قَالَ
پدرم خنديد و فرمود:
أَبَى اللَّهُ أَنْ يَطَّلِعَ عَلَى عِلْمِهِ إِلَّا مُمْتَحَناً لِلْإِيمَانِ بِهِ
خداى عز و جل نخواسته كه بر علم او اطلاع پيدا كند مگر كسى كه در ايمان به خدا امتحانش را داده باشد،
كَمَا قَضَى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص أَنْ يَصْبِرَ عَلَى أَذَى قَوْمِهِ وَ لَا يُجَاهِدَهُمْ إِلَّا بِأَمْرِهِ
چنان كه خدا برسولش حكم فرموده بود كه بر آزار قومش صبر كند و جز بفرمان خدا با ايشان مبارزه نكند،
فَكَمْ مِنِ اكْتِتَامٍ قَدِ اكْتَتَمَ بِهِ حَتَّى قِيلَ لَهُ‏
پيغمبر چه اندازه پنهانى دعوت كرد تا به او دستور رسيد
فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ‏
«آنچه را مأموريت دارى آشكار كن و از مشركين روى برگردان»
(پس پيغمبر هم مانند اوصياء گاهى علمش را آشكار نميكرد).
وَ ايْمُ اللَّهِ أَنْ لَوْ صَدَعَ قَبْلَ‏ ذَلِكَ لَكَانَ آمِناً وَ لَكِنَّهُ إِنَّمَا نَظَرَ فِي الطَّاعَةِ وَ خَافَ الْخِلَافَ فَلِذَلِكَ كَفَ‏
بخدا سوگند، اگر پيغمبر پيش از اين دستور هم دعوتش را آشكار ميكرد در امان بود ولى نظر او اطاعت امت بود و از مخالفتشان بيم داشت كه از دعوت آشكار باز ايستاد.
فَوَدِدْتُ أَنَّ عَيْنَيْكَ تَكُونُ مَعَ مَهْدِيِّ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ الْمَلَائِكَةُ بِسُيُوفِ آلِ دَاوُدَ بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ يُعَذِّبُ أَرْوَاحَ الْكَفَرَةِ مِنَ الْأَمْوَاتِ وَ يُلْحِقُ بِهِمْ أَرْوَاحَ أَشْبَاهِهِمْ مِنَ الْأَحْيَاءِ
دلم ميخواست با چشمت مهدى اين امت (امام دوازدهم) را ميديدى در حالى كه فرشتگان، ارواح كفار مرده را با شمشير آل داود بين زمين و آسمان، عذاب ميكنند و ارواح زندگان مانند ايشان را (كه در زمين هستند) به آنها ملحق مينمايند.
ثُمَّ أَخْرَجَ‏ سَيْفاً ثُمَّ قَالَ هَا إِنَّ هَذَا مِنْهَا
آن مرد شمشيرى برآورد و گفت:
هان اين شمشير از همان شمشيرها است،
قَالَ
فَقَالَ أَبِي
پدرم فرمود:
إِي وَ الَّذِي اصْطَفَى مُحَمَّداً عَلَى الْبَشَرِ
آرى بحق خدائى كه محمد را بر بشر برگزيد،
قَالَ
فَرَدَّ الرَّجُلُ اعْتِجَارَهُ وَ قَالَ أَنَا إِلْيَاسُ
آن مرد نقابش را كنار زد و گفت: من الياسم،
مَا سَأَلْتُكَ عَنْ أَمْرِكَ وَ لِي مِنْهُ جَهَالَةٌ
غَيْرَ أَنِّي أَحْبَبْتُ أَنْ يَكُونَ هَذَا الْحَدِيثُ قُوَّةً لِأَصْحَابِكَ
اينكه از وضع شما پرسيدم بخاطر بى‌‏اطلاعيم نبود،
بلكه ميخواستم اين حديث، موجب قوت أصحاب شما باشد
وَ سَأُخْبِرُكَ بِآيَةٍ أَنْتَ تَعْرِفُهَا إِنْ خَاصَمُوا بِهَا فَلَجُوا
و به شما خبر خواهم داد آيه‏‌ئى را كه خود ميدانيد
و اصحاب شما اگر بآن آيه احتجاج كنند، پيروز شوند.
قَالَ
فَقَالَ لَهُ أَبِي
پدرم فرمود:
إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُكَ بِهَا
اگر ميخواهى من آن آيه را بتو بگويم؟
قَالَ قَدْ شِئْتُ
گفت: ميخواهم،
قَالَ
فرمود:
إِنَّ شِيعَتَنَا إِنْ قَالُوا لِأَهْلِ الْخِلَافِ لَنَا
شيعيان ما اگر به مخالفين ما بگويند:
إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ لِرَسُولِهِ ص
خداى عز و جل به پيغمبرش ميفرمايد،
إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ إِلَى آخِرِهَا
ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم، تا آخر سوره
(كه معنى آيات اينست:
تو چه دانى كه شب قدر چيست؟، شب قدر از هزار ماه بهتر است، در شب قدر فرشتگان و جبرئيل باجازه پروردگار خود، براى هر مطلبى نازل شوند و تا دميدن صبح آنچه نازل مى‌‏شود سلام است [براى هر مطلب سلامتى تا سپيده دم نازل شوند].
فَهَلْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَعْلَمُ مِنَ الْعِلْمِ شَيْئاً لَا يَعْلَمُهُ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ أَوْ يَأْتِيهِ‏ بِهِ جَبْرَئِيلُ ع فِي غَيْرِهَا
آيا رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله چيزى ميدانست كه در آن شب نداند و در غير آن شب هم جبرئيل عليه السلام براى او نياورد؟
(يعنى آيا پيغمبر علمى از غير طريق وحى هم داشت؟)
فَإِنَّهُمْ سَيَقُولُونَ‏ لَا
مخالفين خواهند گفت: نه،
فَقُلْ لَهُمْ
به آنها بگو:
فَهَلْ كَانَ لِمَا عَلِمَ بُدٌّ مِنْ أَنْ يُظْهِرَ
آيا آنچه را پيغمبر ميدانست، جايگزينى براى اظهارش داشت؟
(يعنى چاره‏‌ئى داشت كه دعوتش را تبليغ نكند؟)
فَيَقُولُونَ لَا
خواهند گفت: نه،
فَقُلْ لَهُمْ
به آنها بگو:
فَهَلْ كَانَ فِيمَا أَظْهَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ اخْتِلَافٌ
آيا در آنچه پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله از علم خداى- عز ذكره- اظهار ميكند (و به مردم ميگويد،) اختلافى هست؟
فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ لَهُمْ
اگر گويند: نه، به ايشان بگو:
فَمَنْ حَكَمَ بِحُكْمِ اللَّهِ فِيهِ اخْتِلَافٌ فَهَلْ خَالَفَ رَسُولَ اللَّهِ ص‏
پس كسى كه بر مسند حكم خدا نشسته و در حكمش اختلاف ميباشد (مانند اجتهادات متناقص اهل سنت) آيا مخالفت پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله كرده است؟
فَيَقُولُونَ نَعَمْ‏
خواهند گفت: آرى،
فَإِنْ قَالُوا لَا فَقَدْ نَقَضُوا أَوَّلَ كَلَامِهِمْ‏
و اگر بگويند: نه، سخن اول خود را باطل كرده‌‏اند (كه گفتند: علم پيغمبر تنها از طريق وحى و مأخوذ از علم بى‏‌اختلاف خداست).
فَقُلْ لَهُمْ‏
سپس به آنها اين آيه را تذكر بده
ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ‏ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ‏
«تأويل قرآن را جز خدا و راسخين در علم نميدانند»
فَإِنْ قَالُوا
👈مَنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ👉
اگر بگويند:
راسخين در علم چه كسانند؟
فَقُلْ
مَنْ لَا يَخْتَلِفُ فِي عِلْمِهِ‏
بگو:
كسى كه در علمش اختلاف نيست،
فَإِنْ قَالُوا فَمَنْ هُوَ ذَاكَ
اگر بگويند: او كيست؟
فَقُلْ
كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص صَاحِبَ ذَلِكَ
بگو:
پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله داراى اين علم بود،
فَهَلْ بَلَّغَ أَوْ لَا
ولى آيا پيغمبر علم خود را تبليغ كرد يا نه؟
فَإِنْ قَالُوا قَدْ بَلَّغَ
اگر بگويند: تبليغ كرد،
فَقُلْ فَهَلْ مَاتَ ص وَ الْخَلِيفَةُ مِنْ بَعْدِهِ يَعْلَمُ عِلْماً لَيْسَ فِيهِ اخْتِلَافٌ
بگو: آيا پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله وفات كرد، جانشين پس از او، آن علم بى‌‏اختلاف را ميدانست؟
فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ
اگر بگويند: نه، بگو:
إِنَّ خَلِيفَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص مُؤَيَّدٌ
وَ لَا يَسْتَخْلِفُ رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَّا مَنْ يَحْكُمُ بِحُكْمِهِ وَ إِلَّا مَنْ يَكُونُ مِثْلَهُ إِلَّا النُّبُوَّةَ
جانشين پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله (مثل خود پيغمبر از جانب خدا) مؤيد است
و نيز پيغمبر جانشين خود نكند، جز كسى را كه بحكم او حكم كند و در همه چيز مانند او باشد، جز منصب نبوت
وَ إِنْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَمْ يَسْتَخْلِفْ فِي عِلْمِهِ أَحَداً فَقَدْ ضَيَّعَ مَنْ فِي أَصْلَابِ الرِّجَالِ مِمَّنْ يَكُونُ بَعْدَهُ
و اگر پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله كسى را جانشين علم خود معين نكند، كسانى را كه در پشت پدرانند و پس از او بدنيا مى‌‏آيند ضايع كرده (و بدون رهبر دينى گذاشته) است.
(پس از تمهيد اين مقدمات، چنين نتيجه ميگيريم كه جانشين پيغمبر بايد مثل خود او عالم به تأويل قرآن و مصون از خطا و اشتباه بوده، اختلاف در حكم و فتوى نداشته باشد و مؤيد از طرف خدا باشد.)
فَإِنْ قَالُوا لَكَ‏
اگر به تو بگويند:
فَإِنَّ عِلْمَ رَسُولِ اللَّهِ ص كَانَ مِنَ الْقُرْآنِ‏ فَقُلْ
علم پيغمبر تنها از قرآن بود (و از راه ديگرى در شب قدر برايش علمى پيدا نميشد) تو به آنها بگو: 
حم. وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ. إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ فِيها إِلَى قَوْلِهِ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ‏
(همان قرآن در سوره 44 فرمايد)
«حم قسم به اين كتاب روشن كه ما آن را در شبى مبارك نازل كرده‏‌ايم،
ما بيم دهنده‏‌ايم (سپس ميفرمايد: در آن شب هر امر محكم و درستى فيصل داده شود، فرمانيست از جانب ما، همانا ما فرستنده رسولانيم»
اين آيه دلالت دارد كه علم پيغمبر و جانشينانش در شبهاى قدر زياد مى‌‏شود، زيرا فيصل دادن هر امر محكم به آنها ابلاغ مى‌‏شود)
فَإِنْ قَالُوا لَكَ‏
اگر به تو بگويند:
لَا يُرْسِلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا إِلَى نَبِيٍّ فَقُلْ
خداى عز و جل اين امر را جز بسوى پيغمبر نفرستد، تو بگو:
هَذَا الْأَمْرُ الْحَكِيمُ الَّذِي يُفْرَقُ فِيهِ هُوَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ‏
الَّتِي تَنْزِلُ مِنْ سَمَاءٍ إِلَى سَمَاءٍ أَوْ مِنْ سَمَاءٍ إِلَى أَرْضٍ
آيا اين امر محكم كه فيصل داده مى‌‏شود و به توسط فرشتگان و جبرئيل فرود مى‌‏آيد
آنها از آسمانى به آسمانى نزول كنند يا از آسمان بزمين؟
فَإِنْ قَالُوا
مِنْ سَمَاءٍ إِلَى سَمَاءٍ
فَلَيْسَ فِي السَّمَاءِ أَحَدٌ يَرْجِعُ مِنْ طَاعَةٍ إِلَى مَعْصِيَةٍ
اگر گويند:
تنها از آسمانى به آسمانى نزول كنند، (درست نيست)
زيرا در آسمان كسى نيست كه از اطاعت به معصيت گرايد
(و فيصل دادن در مورد گناه و طغيان و اختلافست)
فَإِنْ قَالُوا
و اگر بگويند:
مِنْ سَمَاءٍ إِلَى أَرْضٍ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ‏ أَحْوَجُ الْخَلْقِ‏ إِلَى ذَلِكَ
از آسمان به زمين آيند و اهل زمين به فيصل دادن احتياج زيادى دارند،
فَقُلْ
تو بگو:
فَهَلْ لَهُمْ بُدٌّ مِنْ سَيِّدٍ يَتَحَاكَمُونَ إِلَيْهِ
پس ايشان چاره‌‏ئى جز اين دارند كه سيد و بزرگترى داشته باشند و نزدش محاكمه كنند؟
فَإِنْ قَالُوا
اگر گويند:
فَإِنَّ الْخَلِيفَةَ هُوَ حَكَمُهُمْ‏
خليفه وقت حاكم ايشانست،
فَقُلْ‏
تو بگو
اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ إِلَى قَوْلِهِ‏ خالِدُونَ‏
«خدا سرپرست كسانى است كه ايمان آوردند، ايشان را از تاريكيها بسوى نور برد- تا آنجا كه فرمايد-: در دوزخ جاودانند» (256- بقره)
لَعَمْرِي‏ مَا فِي الْأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاءِ وَلِيٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مُؤَيَّدٌ
وَ مَنْ أُيِّدَ لَمْ يُخْطِ
به جانم قسم كه در زمين و آسمان، سرپرستى از طرف خداى- عز ذكره- نيست، جز اينكه مؤيد است
و كسى كه تأييد شود خطا نكند
وَ مَا فِي الْأَرْضِ عَدُوٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مَخْذُولٌ
وَ مَنْ خُذِلَ لَمْ يُصِبْ‏
و در روى زمين دشمنى براى خدا نباشد، جز اينكه بى‌‏ياور باشد
و هر كه بى‏‌ياور باشد، بحق نرسد
كَمَا أَنَّ الْأَمْرَ لَا بُدَّ مِنْ تَنْزِيلِهِ مِنَ السَّمَاءِ يَحْكُمُ بِهِ أَهْلُ الْأَرْضِ كَذَلِكَ لَا بُدَّ مِنْ وَالٍ‏
همچنان كه لازمست از آسمان براى مردم زمين فرمان و قانون نازل شود،
لازمست حاكمى هم باشد.
فَإِنْ قَالُوا
اگر گويند:
لَا نَعْرِفُ هَذَا
آن حاكم را نميشناسيم،
فَقُلْ لَهُمْ
به آنها بگو.
قُولُوا مَا أَحْبَبْتُمْ‏
هر چه خواهيد بگوئيد،
أَبَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ ص أَنْ يَتْرُكَ الْعِبَادَ وَ لَا حُجَّةَ عَلَيْهِمْ‏
خداى عز و جل نخواسته است كه بندگان را بعد از محمد صلّى اللَّه عليه و آله بدون حجت گذارد.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع
امام صادق عليه السلام فرمايد:
ثُمَّ وَقَفَ‏ فَقَالَ‏
الياس ايستاد و گفت:
هَاهُنَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بَابٌ غَامِضٌ‏
اى پسر پيغمبر در اينجا موضوعى است مشكل،
أَ رَأَيْتَ إِنْ قَالُوا حُجَّةُ اللَّهِ الْقُرْآنُ
به من بفرمائيد:
اگر آنها گويند حجت خدا تنها قرآنست، (چه بايد گفت؟)
قَالَ
فرمود:
إِذَنْ أَقُولَ‏ لَهُمْ
آنگاه من به آنها ميگويم:
إِنَّ الْقُرْآنَ لَيْسَ بِنَاطِقٍ‏ يَأْمُرُ وَ يَنْهَى
وَ لَكِنْ لِلْقُرْآنِ أَهْلٌ‏ يَأْمُرُونَ وَ يَنْهَوْنَ‏
قرآن زبان ندارد كه امر و نهى كند
ولى قرآن اهلى دارد كه آنها امر و نهى ميكنند
(و جزئيات‏ و مصاديق كلى قرآن را تفسير و تعيين ميكنند)
وَ أَقُولَ
و نيز ميگويم:
قَدْ عَرَضَتْ‏ لِبَعْضِ أَهْلِ الْأَرْضِ مُصِيبَةٌ مَا هِيَ فِي السُّنَّةِ وَ الْحُكْمِ الَّذِي لَيْسَ فِيهِ اخْتِلَافٌ وَ لَيْسَتْ فِي الْقُرْآنِ‏
گاهى براى بعضى از اهل زمين، بلا و فتنه‏‌ئى پيش آمد كند كه در سنت پيغمبر و حكم مورد اجماع امت وجود نداشته باشد و در قرآن هم نباشد،
أَبَى اللَّهُ لِعِلْمِهِ بِتِلْكَ الْفِتْنَةِ أَنْ تَظْهَرَ فِي الْأَرْضِ وَ لَيْسَ فِي حُكْمِهِ‏ رَادٌّ لَهَا وَ مُفَرِّجٌ عَنْ أَهْلِهَا
براى علم خدا روا نيست كه چنين فتنه‏‌ئى در زمين پيدا شود و در محكمه عدالت او كسى كه آن فتنه را رد كند و به گرفتاران فرج بخشد، وجود نداشته باشد،
فَقَالَ
الياس گفت:
هَاهُنَا تَفْلُجُونَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ
در اينجا شما پيروز ميشويد اى پسر پيغمبر،
أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ ذِكْرُهُ قَدْ عَلِمَ بِمَا يُصِيبُ الْخَلْقَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ‏
أَوْ فِي أَنْفُسِهِمْ‏ مِنَ الدِّينِ أَوْ غَيْرِهِ‏ فَوَضَعَ الْقُرْآنَ دَلِيلًا
گواهى دهم كه هر بلا و مصيبتى كه در زمين به مخلوق رسد، يا نسبت به جان ايشان در موضوع دين يا غير دين، پيش آمد كند، خداى- عز ذكره- ميداند و قرآن را راهنماى آنها قرار داده است،
قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ
سپس گفت:
هَلْ تَدْرِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ دَلِيلَ مَا هُوَ
اى پسر پيغمبر! ميدانى كه قرآن دليل چيست؟
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع
امام باقر عليه السلام فرمود:
نَعَمْ
فِيهِ جُمَلُ الْحُدُودِ وَ تَفْسِيرُهَا عِنْدَ الْحُكْمِ
آرى كليات حدود خدا در قرآنست و تفسير آنها نزد حاكم (حجت معصوم خدا) است.
فَقَالَ
الياس گفت:
أَبَى اللَّهُ أَنْ يُصِيبَ عَبْداً بِمُصِيبَةٍ فِي دِينِهِ أَوْ فِي نَفْسِهِ أَوْ فِي مَالِهِ لَيْسَ فِي أَرْضِهِ مِنْ حُكْمِهِ‏ قَاضٍ‏ بِالصَّوَابِ فِي تِلْكَ الْمُصِيبَةِ
خدا امتناع دارد كه بنده‏‌اى به مصيبتى نسبت به دين يا جان و يا مالش گرفتار شود و در روى زمينش حاكمى كه نسبت به آن مصيبت به درستى قضاوت كند، وجود نداشته باشد.
قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ
آن مرد (الياس) گفت:
أَمَّا فِي هَذَا الْبَابِ فَقَدْ فَلَجْتَهُمْ بِحُجَّةٍ
در اين موضوع شما به كمك برهان پيروزى داريد،
إِلَّا أَنْ يَفْتَرِيَ خَصْمُكُمْ عَلَى اللَّهِ‏ فَيَقُولَ لَيْسَ لِلَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ حُجَّةٌ
مگر اينكه دشمن شما دروغى بخدا ببندد و گويد: براى خداى- جل ذكره- حجتى نيست:
وَ لَكِنْ‏ أَخْبِرْنِي عَنْ تَفْسِيرِ لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ‏
به من خبر دهيد از تفسير (20 سوره 57)
«تا براى آنچه از دستتان رفته غم مخوريد»
مِمَّا خُصَّ بِهِ عَلِيٌّ ع
(امام باقر عليه السلام فرمود:)
اين از مختصات على است
وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ‏
«و نسبت به آنچه بدستتان آمده شادى نكنيد»
قَالَ فِي أَبِي فُلَانٍ وَ أَصْحَابِهِ‏ وَاحِدَةٌ مُقَدِّمَةٌ وَ وَاحِدَةٌ مُؤَخِّرَةٌ
در باره ابى فلان و ياران اوست كه يكى در جلو و يكى دنبالست
لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ‏ مِمَّا خُصَّ بِهِ عَلِيٌّ ع
«براى آنچه از دستتان رفته غم مخوريد» مخصوص على عليه السلام است
وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ‏ مِنَ الْفِتْنَةِ الَّتِي عَرَضَتْ لَكُمْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص
و براى آنچه بدستتان آمده شادى نكنيد،
راجع به فتنه‌‏ايست كه بعد از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله پيش آمد،
فَقَالَ‏ الرَّجُلُ
آن مرد (الياس) گفت:
أَشْهَدُ أَنَّكُمْ أَصْحَابُ الْحُكْمِ الَّذِي لَا اخْتِلَافَ فِيهِ
گواهى دهم كه شما دارندگان همان حكمى هستيد كه در آن اختلاف نيست،
ثُمَّ قَامَ الرَّجُلُ وَ ذَهَبَ فَلَمْ أَرَهُ.
سپس آن مرد برخاست و رفت و من او را نديدم.