به امضای پای تقدیرات احترام بگذاریم! وَ امْضُوا حَيْثُ تُؤْمَرُونَ!

امام موسى كاظم عليه السّلام:
الدَّقَّاقُ عَنِ الْكُلَيْنِيِّ عَنِ ابْنِ عَامِرٍ عَنِ الْمُعَلَّى قَالَ:
سُئِلَ الْعَالِمُ ع
كَيْفَ عَلِمَ اللَّهُ
معلّى بن محمّد مى‌گويد:
از عالم (امام موسى كاظم عليه السّلام) سؤال شد كه
علم خداوند چگونه است‌؟
قَالَ
آن حضرت فرمودند:
عَلِمَ وَ شَاءَ وَ أَرَادَ وَ قَدَّرَ وَ قَضَى وَ أَمْضَى
فَأَمْضَى مَا قَضَى
وَ قَضَى مَا قَدَّرَ
وَ قَدَّرَ مَا أَرَادَ
خداوند دانست، خواست، اراده نمود، مقدّر ساخت، حكم كرد و ايجاد نمود.
پس آن‌چه حكم كرد، تأييد نمود
و به آن‌چه مقدّر ساخت، حكم كرد
و آنچه را اراده كرد، مقدّر ساخت.
فَبِعِلْمِهِ كَانَتِ الْمَشِيَّةُ
وَ بِمَشِيَّتِهِ كَانَتِ الْإِرَادَةُ
وَ بِإِرَادَتِهِ كَانَ التَّقْدِيرُ
وَ بِتَقْدِيرِهِ كَانَ الْقَضَاءُ
وَ بِقَضَائِهِ كَانَ الْإِمْضَاءُ
پس مشيّت، بواسطۀ دانش او مى‌باشد
و اراده، بواسطه‌ى مشيّت او مى‌باشد
و تقدير به اراده او است
و قضا به تقدير او مى‌باشد
و تأييد امور به حكم او است.
فَالْعِلْمُ مُتَقَدِّمٌ عَلَى الْمَشِيَّةِ
وَ الْمَشِيَّةُ ثَانِيَةٌ
وَ الْإِرَادَةُ ثَالِثَةٌ
وَ التَّقْدِيرُ وَاقِعٌ عَلَى الْقَضَاءِ بِالْإِمْضَاءِ
پس علم، بر مشيّت مقدم است
و مشيّت دوم
و اراده در مرتبه‌ى سوم است.
و بواسطه‌ى تأييد او، تقدير بر قضا واقع شده است.
فَلِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى الْبَدَاءُ
فِيمَا عَلِمَ مَتَى شَاءَ وَ فِيمَا أَرَادَ لِتَقْدِيرِ الْأَشْيَاءِ
پس در آنچه مى‌داند، و در آنچه براى تقدير اشياء اراده كرده است،
 به هنگامى كه مى‌خواهد، براى خداوند بداء وجود دارد.
فَإِذَا وَقَعَ الْقَضَاءُ بِالْإِمْضَاءِ فَلَا بَدَاءَ
امّا اگر حكم، تأييد شود ديگر بدايى در كار نيست
فَالْعِلْمُ بِالْمَعْلُومِ قَبْلَ كَوْنِهِ
وَ الْمَشِيَّةُ فِي الْمُشَاءِ قَبْلَ عَيْنِهِ
وَ الْإِرَادَةُ فِي الْمُرَادِ قَبْلَ قِيَامِهِ
وَ التَّقْدِيرُ لِهَذِهِ الْمَعْلُومَاتِ قَبْلَ تَفْصِيلِهَا وَ تَوْصِيلِهَا عِيَاناً وَ قِيَاماً
و علم به معلوم قبل از بودن آن است
و مشيّت در آنچه ايجاد مى‌شود، قبل از بوجود آمدن آن است
و اراده در آنچه اراده مى‌شود، قبل از بروز آن مى‌باشد
و مقدّر ساختن اين معلومات از جهت بروز و بوجود آمدن قبل از توضيح و رسيدن مى‌باشد
وَ الْقَضَاءُ بِالْإِمْضَاءِ هُوَ الْمُبْرَمُ مِنَ الْمَفْعُولَاتِ ذَوَاتِ الْأَجْسَامِ الْمُدْرَكَاتِ بِالْحَوَاسِّ مِنْ ذِي لَوْنٍ وَ رِيحٍ وَ وَزْنٍ وَ كَيْلٍ وَ مَا دَبَّ وَ دَرَجَ مِنْ إِنْسٍ وَ جِنٍّ وَ طَيْرٍ وَ سِبَاعٍ وَ غَيْرِ ذَلِكَ مِمَّا يُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ
و حكم نمودن براساس تأييد، همان يقين به انجام دادن است و روى اجسامى است كه حواس پنجگانه را درك مى‌كنند كه عبارتند از: اشياء داراى رنگ، باد، وزن، پيمانه، جنبيدنيها و حركت‌كننده‌ها مانند انسان، جن، پرنده، درّندگان و ديگر چيزهايى كه بوسيله‌ى حواس پنجگانه درك مى‌شوند.
فَلِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِيهِ الْبَدَاءُ مِمَّا لَا عَيْنَ لَهُ
فَإِذَا وَقَعَ الْعَيْنُ الْمَفْهُومُ الْمُدْرَكُ فَلَا بَدَاءَ
وَ اللَّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ
پس در اين موارد براى خداوند بداء وجود دارد به شرط‍‌ آنكه وجود خارجى نداشته باشند
امّا زمانى كه وقوع خارجى پيدا كردند و قابل درك شدند، ديگر بدايى در كار نيست
و خداوند آنچه را مى‌خواهد انجام مى‌دهد.
وَ بِالْعِلْمِ عَلِمَ الْأَشْيَاءَ قَبْلَ كَوْنِهَا
وَ بِالْمَشِيَّةِ عَرَفَ صِفَاتِهَا وَ حُدُودَهَا وَ أَنْشَأَهَا قَبْلَ إِظْهَارِهَا
وَ بِالْإِرَادَةِ مَيَّزَ أَنْفُسَهَا فِي أَلْوَانِهَا وَ صِفَاتِهَا وَ حُدُودِهَا
وَ بِالتَّقْدِيرِ قَدَّرَ أَقْوَاتَهَا وَ عَرَّفَ أَوَّلَهَا وَ آخِرَهَا
وَ بِالْقَضَاءِ أَبَانَ لِلنَّاسِ أَمَاكِنَهَا وَ دَلَّهُمْ عَلَيْهَا
وَ بِالْإِمْضَاءِ شَرَحَ عِلَلَهَا وَ أَبَانَ أَمْرَهَا
ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ‏.
و قبل از بوجود آمدن اشياء به آنها علم داشته است
و بواسطه‌ى مشيّت خود، خصوصيات و اندازه‌ى آنها را مى‌شناخت
و قبل از آشكار شدنشان، آنها را ايجاد نمود
و با ارادۀ خود آنها را در رنگ، خصوصيات و اندازه متفاوت ساخت
و با تقدير خود، زمانشان را مقدّر ساخت
و اوّل و آخرشان را شناخت
و بواسطه‌ى حكم خود براى مردم مكانشان را آشكار ساخته و آنها را به آنجا راهنمايى كرد
و با تأييد، علت آنها را شرح داده و وضعيتشان را روشن ساخت
و اين تقدير خداوند ارجمند و هميشه دانا است.