[وضح – غمض] :
نور الولایة فرایندی است واضح و غامض!
با توضیح و بیانی، واضح است «فَهُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْوَاضِحِ لَا يَخْفَى عَلَى أَحَدٍ»
و با توضیح و بیانی، غامض «وَ هُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْغَامِضِ‏ لَا يُدْرِكُهُ أَحَدٌ»!
معرفت به ته نخ غامض و دشوار و غیر ممکن است و معرفت به سرنخ اگه قلبت یقین به او داشته باشه خیلی واضح و روشن است به وضوح و روشنی روز و شب از هم! همین میشه معرفت الامام بالنورانیه و همین میشه اعتبار بالنور و الظلام، همین میشه درک قبض و بسط نور قلب و همین یعنی رسیدن به نقطه حکمت و همین میشه فرمول و رمز و راز زندگی و حیات و همینجا سرچشمه حیات است و همین میشه فرایند نور ولایت و همین فرایند رو هزار واژه، هر کدوم از دید خودشون میخوان وصفش کنن تا ما با درک معنای هر واژه بتونیم نور ولایت رو بهتر و بیشتر درک کنیم و متوجهش بشیم ان شاء الله تعالی.
[كَالْوَاضِحِ – كَالْغَامِضِ‏]:
«فَهُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْوَاضِحِ لَا يَخْفَى عَلَى أَحَدٍ
وَ هُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْغَامِضِ‏ لَا يُدْرِكُهُ أَحَدٌ»:

توحيد المفضل ؛ ص179

امام صادق علیه السلام:
الحق الذي تطلب معرفته من الأشياء أربعة أوجه و تفصيل ذلك‏

فَإِنْ قَالُوا
كَيْفَ يُعْقَلُ أَنْ يَكُونَ مُبَايِناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ مُتَعَالِياً عَنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ
قِيلَ لَهُمُ
الْحَقُّ الَّذِي تُطْلَبُ مَعْرِفَتُهُ مِنَ الْأَشْيَاءِ هُوَ أَرْبَعَةُ أَوْجُهٍ
فَأَوَّلُهَا أَنْ يُنْظَرَ أَ مَوْجُودٌ هُوَ أَمْ لَيْسَ بِمَوْجُودٍ
وَ الثَّانِي أَنْ يُعْرَفَ مَا هُوَ فِي ذَاتِهِ وَ جَوْهَرِهِ
وَ الثَّالِثُ أَنْ يُعْرَفَ كَيْفَ هُوَ وَ مَا صِفَتُهُ
وَ الرَّابِعُ أَنْ يُعْلَمَ لِمَا ذَا هُوَ وَ لِأَيِّ عِلَّةٍ
فَلَيْسَ مِنْ هَذِهِ الْوُجُوهِ شَيْ‏ءٌ يُمْكِنُ لِلْمَخْلُوقِ أَنْ يَعْرِفَهُ مِنَ الْخَالِقِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ غَيْرُ أَنَّهُ مَوْجُودٌ فَقَطْ
فَإِذَا قُلْنَا وَ كَيْفَ وَ مَا هُوَ فَمُمْتَنِعٌ عِلْمُ كُنْهِهِ وَ كَمَالُ الْمَعْرِفَةِ بِهِ
وَ أَمَّا لِمَا ذَا هُوَ فَسَاقِطٌ فِي صِفَةِ الْخَالِقِ لِأَنَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ عِلَّةُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ بِعِلَّةٍ لَهُ
ثُمَّ لَيْسَ‏ عِلْمُ الْإِنْسَانِ بِأَنَّهُ مَوْجُودٌ يُوجِبُ لَهُ أَنْ يَعْلَمَ مَا هُوَ وَ كَيْفَ هُوَ كَمَا أَنَّ عِلْمَهُ بِوُجُودِ النَّفْسِ لَا يُوجِبُ أَنْ يَعْلَمَ مَا هِيَ وَ كَيْفَ هِيَ وَ كَذَلِكَ الْأُمُورُ الرُّوحَانِيَّةُ اللَّطِيفَةُ
فَإِنْ قَالُوا
فَأَنْتُمُ الْآنَ تَصِفُونَ مِنْ قُصُورِ الْعِلْمِ عَنْهُ وَصْفاً حَتَّى كَأَنَّهُ غَيْرُ مَعْلُومٍ
قِيلَ لَهُمْ
هُوَ كَذَلِكَ مِنْ جِهَةٍ إِذَا رَامَ الْعَقْلُ مَعْرِفَةَ كُنْهِهِ وَ الْإِحَاطَةَ بِهِ
وَ هُوَ مِنْ جِهَةٍ أُخْرَى أَقْرَبُ مِنْ كُلِّ قَرِيبٍ إِذَا اسْتَدَلَّ عَلَيْهِ بِالدَّلَائِلِ الشَّافِيَةِ
فَهُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْوَاضِحِ لَا يَخْفَى عَلَى أَحَدٍ
وَ هُوَ مِنْ جِهَةٍ كَالْغَامِضِ‏ لَا يُدْرِكُهُ أَحَدٌ
وَ كَذَلِكَ الْعَقْلُ أَيْضاً ظَاهِرٌ بِشَوَاهِدِهِ وَ مَسْتُورٌ بِذَاتِه‏.

[شناخت او به چهار صورت است‏]

اگر بگويند: چگونه مى‏شود كه با همه چيز مباين و از همه چيز برتر باشد؟

در پاسخ گفته مى‏شود: شناخت حق چهار صورت دارد:

1- بررسى شود كه آيا موجود است و يا نيست.

2- ذات و جوهر او شناخته شود.

3- كيفيت و صفت او شناخته شود.

4- دانسته شود كه چرا و به چه علت اين گونه است؟

در ميان اين شناختها، انسان تنها مى‏تواند بداند كه او هست و وجود دارد.

اگر بپرسيم: او چگونه و چيست؟
جوابى نمى‏يابيم؛ زيرا شناخت كنه او ممتنع است. و كمال معرفت با اوست.

اگر از دليل و سبب او بپرسيم در واقع او را از صفت آفرينشگرى انداخته‌‏ايم؛ زيرا او- جلّ و علا- علت و سبب هر چيزى است و هيچ چيز علّت او نمى‏تواند باشد. وانگهى دانش و شناخت انسان به اينكه او موجود است هيچ تلازمى با شناخت ماهيت و كيفيت او ندارد. چنان كه اگر انسان نفسش را شناخت لازم نيست كه حتما ماهيت و كيفيت آن را نيز بشناسد، امور روحانى و لطيف نيز همين گونه است.

اگر گفته شود: از قصور علم به او، او را چنان وصف مى‏كنيد كه گويى اصلا معلوم نيست.

پاسخ داده مى‌‏شود:
او از آن جهت كه عقل بخواهد به كنه او برسد و بر او احاطه يابد چنين است
ولى از جانب ديگر اگر با دلايل درست و كافى استدلال شود از هر نزديكى نزديكتر مى‏‌شود.
او از سويى گويى كه واضح و پيداست و بر كسى پوشيده نيست
و از سوى ديگر گويى چنان غامض و پيچيده و مخفى است كه كسى آن را در نمى‏‌يابد.
عقل نيز چنين است:
با شواهد و دلايل روشن ظاهر است ولى خود به خود از ديده‏‌ها پوشيده است.