وَ كانُوا فيهِ مِنَ الزَّاهِدينَ“
«و آنان نسبت به او (یوسف) از زاهدان بودند!»
این قسمت، یکی از عجیب‌ترین و افشاگرترین توصیفات خداوند دربارۀ برادران یوسف است!
در ظاهر، زهد! اما در حقیقت، بی‌میلیِ از سرِ حسد و انکار نور!
واژۀ «زُهد» اینجا به معنای:
کم‌اعتنایی
بی‌میلی
ترک علاقه و رغبت
عمداً رغبت خود را از یوسف قطع کردند
با آن‌که به حقیقت و نور او علم داشتند
اما برای توجیه فروش و تحقیر او، این کار را در پیش گرفتند!
…
فَلَمَّا جاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا …
وقتی نور را دیدند، قتل و تهمت را انتخاب کردند.
در یوسف، فروش با دراهم معدوده!
اینها «واکنش به نور» از جانب اهل حسد هستند!
…
بِثَمَنٍ بَخْسٍ – دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ – وَ كانُوا فيهِ مِنَ الزَّاهِدينَ
یک حقیقت تاریخی را برملا می‌کند:
🔥 حسود، برای این‌که حسدش را توجیه کند،
نور را بی‌ارزش نشان می‌دهد،
قیمت‌گذاری تقلبی می‌کند.
و نسبت به نور، بی‌میل و رغبت می‌شود.
زهدِ دروغین، ترفندِ اهل حسادت است،
تا با تظاهر به بی‌میلی، نور را خاموش کنند
و دیگران را از درک ارزش آن محروم سازند…
اهل حسادت، نور را می‌بینند، اما واقعیت آن را انکار می‌کنند.
در ظاهر، به نور نگاه می‌کنند، اما نمی‌فهمند که با چه کسی مواجهند!
«خَتَمَ‏ اللَّهُ‏ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ‏ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ‏ وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ‏ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظيمٌ»
این‌ها کسانی‌اند که:
با گوشِ ظاهری می‌شنوند اما از هدایت بی‌بهره‌اند
با چشمِ ظاهری نگاه می‌کنند اما نور را نمی‌بینند
و با زبانِ زهد، نور را زیر سؤال می‌برند…
…
«فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتي‏ فِي الصُّدُورِ»
چشم‌ها کور نمی‌شوند، بلکه دل‌هایی که در سینه‌هاست کور می‌گردد.
این آیه، کلیدی‌ترین پاسخ به رفتار اهل حسادت و زهدنمایی‌شان است:
چرا نور را نمی‌بینند؟
چون چشم دل‌شان کور است!
چرا یوسف را با “دراهم معدودة” فروختند؟
چون قلب‌شان درک ارزش او را ندارد.
چرا صدای هدایت را نمی‌شنوند؟
چون حجاب تمنّای نفس، بر گوش جان‌شان نشسته.
اهل حسادت چون دل‌شان کور شده، قیمت واقعی یوسف را درک نمی‌کنند.
پس می‌گویند: ثَمَناً قَليلاً! و راه بخس را می‌پیمایند!
کسی که قلبش به نور ولایت بیناست،
نه یوسف را می‌فروشد،
نه نور را می‌کاهد،
و نه قیمت آن را بخس می‌گذارد!
چنین قلبی، نور را می‌بیند، هدایت را می‌شنود و یوسف را حفظ می‌کند.
…
اهل بخس، کورِ دل‌اند.
اهل حسد، محروم از نورند.
و فقط اهل قلب بینا، قدر یوسف را می‌دانند و به هیچ قیمتی نمی‌فروشند.