دکتر محمد شعبانی راد

خسوف دائمی قلب حسود! وَ خَسَفَ‏ الْقَمَرُ!

The light of the jealous heart is gone forever!

«خسف» در معنای ممدوح، یکی از هزار واژۀ مترادف «نور الولایة»،
و در معنای مذموم، یکی از هزار واژۀ مترادف «حسد» است.
در فرهنگ لغات عربی می‌نویسند:
«خَسْفُ‏ العين: ذهاب ضوئها»
«انْخَسَفَتِ‏ العينُ: عَمِيَتْ»
«خسفت عين الماء: غارت»
+ «سلخ»
«خسوف یعنی وقتی که نور ماه در نظر بيننده غائب و زائل ميشود.»

خَسْفُ‏ العين

خَسَفَ يخسِف [خسف] 
خَسَفَ‌ اللّه تعالى به الأرض خسْفاً: أي غيَّبَهُ‌ فيها.

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، جلد 3، صفحه 1798

خسف: فرو رفتن و فرو بردن.
«خَسَفَهُ‌ اللَّهُ‌ و خَسَفَ‌ هُوَ» خدا او را به زمين فرو برد و او به زمين فرو رفت (راغب)
در مجمع ميگويد «خَسَفَ‌ اللَّهُ‌ بِهِ‌ اَلْأَرْضَ‌» خدا او را از زمين ناپديد كرد، على هذا به ماه‌گرفتن از آن جهت خسوف گويند كه نور ماه در نظر بيننده غائب و زائل ميشود.

قاموس قرآن، جلد 2، صفحه 246

الْخَسْفُ‌: النُّقْصان.
قال: و خَسَفَتِ‌ الشَّمْسُ‌ و كَسَفَتْ‌: بمعنًى واحد.
قال: و خُسِفَ‌ بالرَّجُل – و بالقوم – إذا أَخَذَتْه الأرضُ‌ فدخل فيها.

تهذیب اللغة، جلد 7، صفحه 85

اَلْخُسُوفُ‌ للقمر، و الكسوف للشمس،
و قال بعضهم: الكسوف فيهما إذا زال بعض ضوئهما، و الخسوف: إذا ذهب كلّه.
و يقال خَسَفَهُ‌ اللّه و خسف هو.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 282

خُسُوف يعنى ماه گرفتگى و – كسوف – يعنى خورشيد گرفتگى.
گفته‌اند – كسوف – براى ماه و خورشيد هر دو به كار مى‌رود و حالتى است كه مقدارى از نور آنها كم مى‌شود، ولى خسوف وقتى است كه همۀ قرص ماه و خورشيد تاريك شود.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 1، صفحه 600

يقال خَسَفَ‌ الله به الأرض خَسْفاً: أي غاب به فيها.

مجمع البحرين، جلد 5، صفحه 44

خسف :
خسوف و بلعیده شدن دائمی نور قلب حسود! وَ خَسَفَ‏ الْقَمَرُ!
+ «سلخ»
خَسْفُ‏ العين : ذهاب ضوئها
انْخَسَفَتِ‏ العينُ : عَمِيَتْ
خسفت عين الماء : غارت
عين خَاسِفَةٌ : هي الّتى فُقِئَتْ حتّى غابت حدقتها في الرأس (چشمهاى به گودى افتاده)
بئر خسيف
مفهوم « غموض و غئور » در این واژه وجود دارد.
مفهوم «الخسف: النقصان»
+ « الدخول و الغئور بحيث يمحى أثر الغائره و الكسوف أضعف منها »
خَسَفَ‏ المكان‏ : غار في الأرض
عين‏ خَاسِفَةٌ : إذا غابت حدقتها، فمنقول من خسف القمر،
عين‏ خَاسِفَة : وقتى است كه حدقه چشم ديده نمى‌‏شود كه از معنى خسوف‏ نقل شده.
بئر مَخْسُوفَةٌ : إذا غاب ماؤها و نزف، منقول من خسف اللّه القمر.
بئر مَخْسُوفَة : وقتى است كه آب چاه كم يا تمام مى‌‏شود كه باز از همان ماه گرفتگى و خسوف است.
(چون دهانه چاه و چشم هر دو همچون دايره ماه حلقوى و مدّور است).
و تصوّر من خسف القمر مهانة تلحقه، فاستعير الْخَسْفُ‏ للذّلّ، فقيل: تحمّل فلان خسفا.
و چون از ماه گرفتگى تصوّر سستى و ضعيفى مى‌‏شود لذا «خسف» را بصورت استعاره ذلّت و خوارى تعبير مى‏‌كنند. و مى‌‏گويند: تحمّل فلان‏ خَسْفاً يعنى او سستى و خوارى را تحمّل كرد و پذيرفت.
***
واقعا قلبی که رابطه‌اش با نور معالم ربانی قطع شده و دچار دلهره شده «فزع»، دچار یک بحران عجیب شده است و این مفهوم واژۀ خسف و کسف است.
+ «قبض و بسط»:
اینکه این واژه به درد بحث قبض و بسط هم میخوره!
انگاری قلب با تاریک شدنش، داره آلارم وضعیت به سمت خسوف و کسوف و نار و جهنم و سمت چپ رو اعلام میکنه.
انگاری وقتی اهل شک دستشو از توی دست نورش در میاره [+ «خذل»] و طاق میشه، بزرگترین نقصان برای او پیش می آید و نور قلب برای همیشه از قلب او رخت بر می بندد و قصه « یخرجونهم من النور الی الظلمات » پیش می آید ، به این میگن «خسف» که از خسف العین گرفته شده یعنی چشمی که تا دیروز به کمک نور می دید حالا دیگه نوری ندارد لذا دیدن و بصیرت برای او معنایی ندارد و او عمیان و نابینا نسبت به فهم نور ولایت در دل شرایط شده و نمی تواند کلام آل محمد ع در دل شرایط را بشنود و ببیند و بفهمد و لذا به حکمت نورانی علم آل محمد ع به سبب یاد معالم ربانی راهی ندارد و این مفاهیم در واژه خسف است.
اینکه «الخسف: الجوع، و الخاسف: الجائع» یعنی اهل شک سهمی از طعام علمی آیاتی و رسلی ندارد لذا همیشه قلبش گرسنه نور علم آل محمد ع باقی خواهد ماند و از رشد علمی در دل شرایط آیات با یاد معالم ربانی برایش خبری نیست.
[داستان تکراری خسوف قلب قارون!]:
مفهوم واژه زیبای «خسف» با توجه به توضیحی که داده شد در آیات مربوط به داستان قارون آمده است .
کسانی که دلشون میخواست ای کاش بجای قارون بودند!
اما بعد از خسف قارون، چه نظری داشتند؟
اونجایی که اقرار می کنند اگر مشمول رحمت الهی یعنی نور معالم ربانی در دل شرایط نمی شدند اونها هم به سرنوشت قارون یعنی خسف نور معالم ربانی از دنیای قلبشان در دل شرایط می‌شدند:
«و همان كسانى كه ديروز آرزو داشتند به جاى او باشند، صبح مى‌‏گفتند:
«واى، مثل اينكه خدا روزى را براى هر كس از بندگانش كه بخواهد گشاده يا تنگ مى‏‌گرداند،
و اگر خدا بر ما منّت ننهاده بود، ما را [هم‏] به زمين فرو برده بود؛
واى، گويى كه كافران رستگار نمى‌‏گردند.»
[سورة القصص (28): الآيات 76 الى 82]:
قصه قارون!
فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ
فَما كانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما كانَ مِنَ المُنْتَصِرينَ (81)
وَ أَصْبَحَ الَّذينَ تَمَنَّوْا مَكانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ
وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ
لَوْ لا أَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا لَخَسَفَ‏ بِنا
وَيْكَأَنَّهُ لا يُفْلِحُ الْكافِرُونَ (82)

[وَ ثَلَاثَةَ خُسُوفٍ تَكُونُ فِي الْأَرْضِ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِيرَةِ الْعَرَبِ] :
عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ أَسِيدٍ الْغِفَارِيِّ قَالَ:
كُنَّا جُلُوساً فِي الْمَدِينَةِ فِي ظِلِّ حَائِطٍ
قَالَ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي غُرْفَةٍ فَاطَّلَعَ عَلَيْنَا فَقَالَ فِيمَ أَنْتُمْ

فَقُلْنَا نَتَحَدَّثُ
قَالَ عَمَّ ذَا
قُلْنَا عَنِ السَّاعَةِ
فَقَالَ إِنَّكُمْ لَا تَرَوْنَ السَّاعَةَ حَتَّى تَرَوْا قَبْلَهَا عَشْرَ آيَاتٍ
طُلُوعَ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا
وَ الدَّجَّالَ وَ دَابَّةَ الْأَرْضِ
وَ ثَلَاثَةَ خُسُوفٍ تَكُونُ فِي الْأَرْضِ
خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِيرَةِ الْعَرَبِ
وَ خُرُوجَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ع
وَ خُرُوجَ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ
وَ تَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ نَارٌ تَخْرُجُ مِنَ الْيَمَنِ مِنْ قَعْرِ الْأَرْضِ لَا تَدَعُ خَلْفَهَا أَحَداً تَسُوقُ النَّاسَ إِلَى الْمَحْشَرِ كُلَّمَا قَامُوا قَامَتْ لَهُمْ تَسُوقُهُمْ إِلَى الْمَحْشَرِ .

مشتقات ریشۀ «خسف» در آیات قرآن:

أَ فَأَمِنَ الَّذينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ‏ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ (45)
أَ فَأَمِنْتُمْ أَنْ يَخْسِفَ‏ بِكُمْ جانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حاصِباً ثُمَّ لا تَجِدُوا لَكُمْ وَكيلاً (68)
فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ فَما كانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما كانَ مِنَ المُنْتَصِرينَ (81)
وَ أَصْبَحَ الَّذينَ تَمَنَّوْا مَكانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ لَوْ لا أَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا لَخَسَفَ‏ بِنا وَيْكَأَنَّهُ لا يُفْلِحُ الْكافِرُونَ (82)
فَكُلاًّ أَخَذْنا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِ حاصِباً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَ مِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنا بِهِ الْأَرْضَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنا وَ ما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (40)
أَ فَلَمْ يَرَوْا إِلى‏ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنْ نَشَأْ نَخْسِفْ‏ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ نُسْقِطْ عَلَيْهِمْ كِسَفاً مِنَ السَّماءِ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً لِكُلِّ عَبْدٍ مُنيبٍ (9)
أَ أَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّماءِ أَنْ يَخْسِفَ‏ بِكُمُ الْأَرْضَ فَإِذا هِيَ تَمُورُ (16)
وَ خَسَفَ‏ الْقَمَرُ (8)

اشتراک گذاری مطالب در شبکه های اجتماعی