نعمتِ نور معلم، داروی نرم‌شدۀ آسمانی است که در دل می‌تابد و اثر می‌گذارد! نعمة الله! اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتي‏ أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ!

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
سَأَلْتُهُ عَنْ بَلِيَّةِ أَيُّوبَ ع الَّتِي ابْتُلِيَ بِهَا فِي الدُّنْيَا لِأَيِّ عِلَّةٍ كَانَتْ
قَالَ لِنِعْمَةٍ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِهَا فِي الدُّنْيَا وَ أَدَّى شُكْرَهَا
وَ كَانَ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ لَا يُحْجَبُ إِبْلِيسُ عَنْ دُونِ الْعَرْشِ‏
فَلَمَّا صَعِدَ وَ رَأَى شُكْرَ نِعْمَةِ أَيُّوبَ حَسَدَهُ إِبْلِيسُ
فَقَالَ يَا رَبِّ إِنَّ أَيُّوبَ لَمْ يُؤَدِّ إِلَيْكَ شُكْرَ هَذِهِ النِّعْمَةِ إِلَّا بِمَا أَعْطَيْتَهُ مِنَ الدُّنْيَا وَ لَوْ حَرَمْتَهُ دُنْيَاهُ مَا أَدَّى إِلَيْكَ شُكْرَ نِعْمَةٍ أَبَداً فَسَلِّطْنِي عَلَى دُنْيَاهُ حَتَّى تَعْلَمَ أَنَّهُ لَا يُؤَدِّي إِلَيْكَ شُكْرَ نِعْمَةٍ أَبَداً
فَقِيلَ لَهُ قَدْ سَلَّطْتُكَ عَلَى مَالِهِ وَ وُلْدِهِ
قَالَ فَانْحَدَرَ إِبْلِيسُ فَلَمْ يُبْقِ لَهُ‏ مَالًا وَ لَا وَلَداً إِلَّا أَعْطَبَهُ‏
فَازْدَادَ أَيُّوبُ لِلَّهِ شُكْراً وَ حَمْداً
فَقَالَ فَسَلِّطْنِي عَلَى زَرْعِهِ يَا رَبِّ قَالَ قَدْ فَعَلْتُ فَجَاءَ مَعَ شَيَاطِينِهِ فَنَفَخَ فِيهِ فَاحْتَرَقَ فَازْدَادَ أَيُّوبُ لِلَّهِ شُكْراً وَ حَمْداً فَقَالَ يَا رَبِّ سَلِّطْنِي عَلَى غَنَمِهِ فَسَلَّطَهُ عَلَى غَنَمِهِ فَأَهْلَكَهَا فَازْدَادَ أَيُّوبُ لِلَّهِ شُكْراً وَ حَمْداً فَقَالَ يَا رَبِّ سَلِّطْنِي عَلَى بَدَنِهِ فَسَلَّطَهُ عَلَى بَدَنِهِ مَا خَلَا عَقْلَهُ وَ عَيْنَيْهِ فَنَفَخَ فِيهِ إِبْلِيسُ فَصَارَ قَرْحَةً وَاحِدَةً مِنْ قَرْنِهِ إِلَى قَدَمِهِ فَبَقِيَ فِي ذَلِكَ دَهْراً طَوِيلًا يَحْمَدُ اللَّهَ وَ يَشْكُرُهُ حَتَّى وَقَعَ فِي بَدَنِهِ الدُّودُ وَ كَانَتْ تَخْرُجُ مِنْ بَدَنِهِ‏ فَيَرُدُّهَا وَ يَقُولُ لَهَا ارْجِعِي إِلَى مَوْضِعِكِ الَّذِي خَلَقَكِ اللَّهُ مِنْهُ وَ نَتُنَ حَتَّى أَخْرَجَهُ أَهْلُ الْقَرْيَةِ مِنَ الْقَرْيَةِ وَ أَلْقَوْهُ عَلَى الْمَزْبَلَةِ خَارِجَ الْقَرْيَةِ وَ كَانَتِ امْرَأَتُهُ رَحْمَةَ بِنْتَ يُوسُفَ بْنِ يَعْقُوبَ بْنِ‏ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ عَلَيْهَا تَتَصَدَّقُ مِنَ النَّاسِ وَ تَأْتِيهِ بِمَا تَجِدُهُ قَالَ فَلَمَّا طَالَ عَلَيْهِ الْبَلَاءُ وَ رَأَى إِبْلِيسُ صَبْرَهُ أَتَى أَصْحَاباً لَهُ كَانُوا رُهْبَاناً فِي الْجِبَالِ وَ قَالَ لَهُمْ مُرُّوا بِنَا إِلَى هَذَا الْعَبْدِ الْمُبْتَلَى فَنَسْأَلَهُ عَنْ بَلِيَّتِهِ فَرَكِبُوا بِغَالًا شُهْباً وَ جَاءُوا فَلَمَّا دَنَوْا مِنْهُ نَفَرَتْ بِغَالُهُمْ مِنْ نَتْنِ رِيحِهِ فَقَرَنُوا بَعْضاً إِلَى بَعْضٍ‏ ثُمَّ مَشَوْا إِلَيْهِ وَ كَانَ فِيهِمْ شَابٌّ حَدَثُ السِّنِّ فَقَعَدُوا إِلَيْهِ فَقَالُوا يَا أَيُّوبُ لَوْ أَخْبَرْتَنَا بِذَنْبِكَ لَعَلَّ اللَّهَ كَانَ يُهْلِكُنَا إِذَا سَأَلْنَاهُ وَ مَا نَرَى ابْتِلَاءَكَ الَّذِي لَمْ يُبْتَلَ بِهِ أَحَدٌ إِلَّا مِنْ أَمْرٍ كُنْتَ تَسْتُرُهُ
[«کربلا – شَمَاتَةُ الْأَعْدَاءِ»:
در قصه کربلا هم یزید لعنه الله بی بی زینب س را سرزنش کرد که شما کاری کردید که اینجور بلایی سرتون اومد و اونجا در این امتحان شماتت بی بی زینب س کم نیاوردند و جواب اون ملعون رو از آیه ای از قرآن دادند که قصه ما اینجا قصه ما اصاب من مصیبة فبما کسبت ایدیهم نیست! اینجا قصه ما، بغیر ما اکتسبوا است! ایوب در قصه شماتتش انگاری کم آورد …]
فَقَالَ أَيُّوبُ
وَ عِزَّةِ رَبِّي إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنِّي مَا أَكَلْتُ طَعَاماً إِلَّا وَ يَتِيمٌ أَوْ ضَعِيفٌ يَأْكُلُ مَعِي وَ مَا عَرَضَ لِي أَمْرَانِ كِلَاهُمَا طَاعَةٌ لِلَّهِ إِلَّا أَخَذْتُ بِأَشَدِّهِمَا عَلَى بَدَنِي فَقَالَ الشَّابُّ سَوْأَةً لَكُمْ عَمَدْتُمْ إِلَى نَبِيِّ اللَّهِ فَعَيَّرْتُمُوهُ حَتَّى أَظْهَرَ مِنْ عِبَادَةِ رَبِّهِ مَا كَانَ يَسْتُرُهَا فَقَالَ أَيُّوبُ يَا رَبِّ لَوْ جَلَسْتُ مَجْلِسَ الْحَكَمِ مِنْكَ لَأَدْلَيْتُ بِحُجَّتِي فَبَعَثَ اللَّهُ إِلَيْهِ غَمَامَةً فَقَالَ يَا أَيُّوبُ أَدْلِنِي بِحُجَّتِكَ فَقَدْ أَقْعَدْتُكَ مَقْعَدَ الْحَكَمِ وَ هَا أَنَا ذَا قَرِيبٌ وَ لَمْ أَزَلْ فَقَالَ يَا رَبِّ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَعْرِضْ لِي أَمْرَانِ قَطُّ كِلَاهُمَا لَكَ طَاعَةٌ إِلَّا أَخَذْتُ بِأَشَدِّهِمَا عَلَى نَفْسِي أَ لَمْ أَحْمَدْكَ أَ لَمْ أَشْكُرْكَ أَ لَمْ أُسَبِّحْكَ قَالَ فَنُودِيَ مِنَ الْغَمَامَةِ بِعَشَرَةِ آلَافِ لِسَانٍ يَا أَيُّوبُ مَنْ صَيَّرَكَ تَعْبُدُ اللَّهَ وَ النَّاسُ عَنْهُ غَافِلُونَ وَ تَحْمَدُهُ وَ تُسَبِّحُهُ وَ تُكَبِّرُهُ وَ النَّاسُ عَنْهُ غَافِلُونَ أَ تَمُنُّ عَلَى اللَّهِ بِمَا لِلَّهِ الْمَنُّ فِيهِ عَلَيْكَ
قَالَ فَأَخَذَ أَيُّوبُ التُّرَابَ فَوَضَعَهُ فِي فِيهِ ثُمَّ قَالَ لَكَ الْعُتْبَى يَا رَبِّ أَنْتَ الَّذِي فَعَلْتَ ذَلِكَ بِي
قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْهِ مَلَكاً فَرَكَضَ بِرِجْلِهِ فَخَرَجَ الْمَاءُ فَغَسَّلَهُ بِذَلِكَ الْمَاءِ فَعَادَ أَحْسَنَ مَا كَانَ وَ أَطْرَأَ وَ أَنْبَتَ اللَّهُ عَلَيْهِ رَوْضَةً خَضْرَاءَ وَ رَدَّ عَلَيْهِ أَهْلَهُ وَ مَالَهُ وَ وُلْدَهُ وَ زَرْعَهُ وَ قَعَدَ مَعَهُ الْمَلَكُ يُحَدِّثُهُ وَ يُؤْنِسُهُ فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ وَ مَعَهَا الْكِسَرُ فَلَمَّا انْتَهَتْ إِلَى الْمَوْضِعِ إِذاً الْمَوْضِعُ مُتَغَيِّرٌ وَ إِذاً رَجُلَانِ جَالِسَانِ فَبَكَتْ وَ صَاحَتْ وَ قَالَتْ يَا أَيُّوبُ مَا دَهَاكَ فَنَادَاهَا أَيُّوبُ فَأَقْبَلَتْ فَلَمَّا رَأَتْهُ وَ قَدْ رَدَّ اللَّهُ عَلَيْهِ بَدَنَهُ وَ نِعْمَتَهُ سَجَدَتْ لِلَّهِ شُكْراً فَرَأَى ذَوَائِبَهَا «5» مَقْطُوعَةً وَ ذَلِكَ أَنَّهَا سَأَلَتْ قَوْماً أَنْ يُعْطُوهَا مَا تَحْمِلُهُ إِلَى أَيُّوبَ مِنَ الطَّعَامِ وَ كَانَتْ حَسَنَةَ الذُّؤَابَةِ فَقَالُوا لَهَا تَبِيعِينَّا ذُؤَابَتَكِ هَذِهِ حَتَّى نُعْطِيَكِ فَقَطَعَتْهَا وَ دَفَعَتْهَا إِلَيْهِمْ وَ أَخَذَتْ مِنْهُمْ طَعَاماً لِأَيُّوبَ فَلَمَّا رَآهَا مَقْطُوعَةَ الشَّعْرِ غَضِبَ وَ حَلَفَ عَلَيْهَا أَنْ يَضْرِبَهَا مِائَةً فَأَخْبَرَتْهُ أَنَّهُ كَانَ سَبَبُهُ كَيْتَ وَ كَيْتَ‏ فَاغْتَمَّ أَيُّوبُ مِنْ ذَلِكَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ‏ وَ خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ‏ فَأَخَذَ مِائَةَ شِمْرَاخٍ فَضَرَبَهَا ضَرْبَةً وَاحِدَةً فَخَرَجَ مِنْ يَمِينِهِ ثُمَّ قَالَ‏ وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى‏ لِأُولِي الْأَلْبابِ‏ قَالَ فَرَدَّ اللَّهُ عَلَيْهِ أَهْلَهُ الَّذِينَ مَاتُوا قَبْلَ الْبَلِيَّةِ وَ رَدَّ عَلَيْهِ أَهْلَهُ الَّذِينَ مَاتُوا بَعْدَ مَا أَصَابَهُمُ الْبَلَاءُ كُلَّهُمْ أَحْيَاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ فَعَاشُوا مَعَهُ
وَ سُئِلَ أَيُّوبُ بَعْدَ مَا عَافَاهُ اللَّهُ أَيُّ شَيْ‏ءٍ كَانَ أَشَدَّ عَلَيْكَ مِمَّا مَرَّ عَلَيْكَ
قَالَ شَمَاتَةُ الْأَعْدَاءِ
قَالَ فَأَمْطَرَ اللَّهُ عَلَيْهِ فِي دَارِهِ فَرَاشَ الذَّهَبِ وَ كَانَ يَجْمَعُهُ فَإِذَا ذَهَبَ‏ الرِّيحُ مِنْهُ بِشَيْ‏ءٍ عَدَا خَلْفَهُ فَرَدَّهُ
فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِيلُ مَا تَشْبَعُ يَا أَيُّوبُ
قَالَ وَ مَنْ يَشْبَعُ مِنْ رِزْقِ رَبِّهِ‏.
از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که فرمود:
از ایشان درباره بلایی که ایوب علیه‌السلام در دنیا بدان گرفتار شد، پرسیدم، که برای چه علتی بود؟
فرمود:
برای نعمتی بود که خداوند در دنیا به او داده بود و او شکر آن را به‌جای آورد.
و در آن زمان، ابلیس از نزدیک عرش محروم نبود.
وقتی بالا رفت و شکرگزاری ایوب را دید، به او حسد ورزید و گفت:
پروردگارا، ایوب این نعمت را فقط به‌خاطر دنیایی که به او داده‌ای شکر می‌گذارد.
اگر او را از دنیا محروم کنی، هیچ‌گاه شکر نعمتت را نخواهد کرد.
اجازه بده دنیای او را از بین ببرم تا بدانی که دیگر شکر نخواهد کرد.
به او گفته شد: تو را بر مال و فرزندانش مسلط کردم.
ابلیس فرود آمد و چیزی از مال و فرزندان ایوب باقی نگذاشت، همه را نابود کرد.
اما ایوب در برابر خدا شکر و حمدش را بیشتر کرد.
ابلیس گفت: پروردگارا، مرا بر کشتزارش مسلط کن.
فرمود: چنین کردم. ابلیس با شیاطینش آمد و در زراعت او دمید، همه سوخت.
ایوب باز هم بیشتر شکر کرد.
گفت: خدایا، مرا بر گوسفندانش مسلط کن.
خدا اجازه داد. آن‌ها را نابود کرد. اما ایوب باز هم بیشتر شکر کرد.
گفت: خدایا، بر بدنش مسلطم کن.
خدا اجازه داد، جز عقل و چشمانش.
ابلیس در او دمید و تمام بدنش از فرق سر تا نوک پا دچار زخم شد. مدت زیادی در آن حالت بود و همچنان خدا را حمد و شکر می‌کرد، تا آنکه کرم در بدنش افتاد. کرم‌ها را که از بدنش بیرون می‌آمدند، برمی‌گرداند و می‌گفت: به جایی برگرد که خداوند تو را از آن آفریده.
تا آن‌که بوی بدش مردم را آزرد و او را از شهر بیرون کردند و در زباله‌دانی انداختند.
همسرش، رحمه بنت یوسف بن یعقوب بن اسحاق بن ابراهیم خلیل‌الله، از مردم صدقه می‌گرفت و به او می‌رساند.
وقتی بلایش طولانی شد و ابلیس صبرش را دید، به گروهی از راهبان که در کوه‌ها بودند رفت و گفت: بیایید نزد این بنده گرفتار تا درباره بلایش از او سؤال کنیم.
بر الاغ‌های خاکستری سوار شدند و چون به او نزدیک شدند، الاغ‌ها به‌خاطر بوی بدش رم کردند. پیاده شدند و نزد او رفتند.
در میانشان جوانی بود. گفتند: ای ایوب! اگر گناهت را برای ما بگویی شاید ما برایت دعا کنیم. ما نمی‌بینیم کسی چنین گرفتار شده باشد، مگر اینکه گناهی داشته باشد که پنهانش کرده است.
ایوب گفت:
به عزت پروردگارم سوگند، خدا می‌داند که هرگز غذایی نخوردم مگر اینکه یتیمی یا ناتوانی با من شریک بود. و هرگاه دو کار که هر دو طاعت خدا بود برایم پیش آمد، آن را برگزیدم که برای بدنم دشوارتر بود.
جوان گفت: وای بر شما! شما به پیامبر خدا توهین کردید تا او عبادتی را که پنهان می‌داشت، آشکار ساخت.
ایوب گفت: پروردگارا، اگر در پیشگاه تو به داوری می‌نشستم، حجت خود را بیان می‌کردم.
پس خداوند ابری فرستاد و به او گفت: ای ایوب! حجتت را بیاور، من تو را در مقام داوری نشاندم و من نزدیکم، همواره بوده‌ام.
ایوب گفت: پروردگارا، تو می‌دانی که هرگز دو کار که هر دو اطاعت تو بودند بر من عرضه نشد مگر آن‌که دشوارترش را بر خود برگزیدم. آیا تو را حمد نکردم؟ آیا تو را شکر نکردم؟ آیا تو را تسبیح نگفتم؟
ندا آمد از ابر با ده هزار زبان:
ای ایوب! چه کسی تو را بنده‌ای ساخت که خدا را در حالی عبادت کنی که مردم از او غافل‌اند؟ و او را حمد و تسبیح و تکبیر گویی، در حالی‌که دیگران غافل‌اند؟ آیا بر خدا منّت می‌گذاری برای چیزی که منّت آن از جانب خدا بر توست؟
ایوب خاک برداشت و در دهان گذاشت و گفت: پوزش می‌طلبم از تو ای پروردگار! تو بودی که این را بر من وارد کردی.
پس خداوند فرشته‌ای فرستاد، او با پای خود زمین را زد و آبی جوشید. با آن آب ایوب غسل کرد و زیباتر و نیرومندتر از پیش شد. خداوند باغی سبز برایش رویاند و خانواده، مال، فرزندان و زراعتش را به او بازگرداند. فرشته‌ای کنارش نشست و با او انس گرفت.
همسرش آمد در حالی‌که تکه‌نان‌هایی همراه داشت. چون به محل رسید، دید محل تغییر کرده و دو مرد آن‌جا هستند. گریست و فریاد زد: ای ایوب! چه بر سرت آمد؟
ایوب او را صدا زد، آمد و چون دید خداوند بدن و نعمتش را به او بازگردانده، سجده شکر به جا آورد. ایوب دید که گیسوانش بریده شده. علت آن بود که روزی برای تهیه غذا برای ایوب، به گروهی مراجعه کرد و چون زیبای گیسو بود، آن‌ها گفتند: اگر گیسویت را بدهی، به تو غذا می‌دهیم. او چنین کرد و غذا گرفت.
وقتی ایوب او را با موی بریده دید، خشم گرفت و قسم خورد صد تازیانه بر او بزند.
او داستان را گفت و ایوب اندوهگین شد.
خداوند به او وحی کرد:
«و خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ»
(با دستت مشتی چوب بگیر و با آن بزن، و سوگند خود را مشکن.)
پس ایوب صد چوب‌باریک را گرفت و یک‌باره با آن زد و از سوگند بیرون آمد.
سپس آیه نازل شد:
«وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى‏ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
خداوند اهل و خانواده‌ای را که پیش از بلا مرده بودند، و آنان که پس از بلا مرده بودند، همه را برایش زنده کرد و با او زندگی کردند.
و از ایوب پس از عافیت پرسیده شد:
سخت‌ترین چیزی که در آن دوران بر تو گذشت چه بود؟
گفت:
شَمَاتَةُ الْأَعْداءِ
(شماتت دشمنان)