دکتر محمد شعبانی راد

تجلّی نورِ بازدارنده یا تاریکیِ امتناع؟! اخم شفابخش پدر! وَ اتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبائي‏ إِبْراهيمَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ! اباء ابلیس! فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ!

The Father’s Role is a Deterrent One
An insightful father does not reprimand with wrath but with a luminous contraction that prevents his child from making an error.
To know the language of light is to have a compassionate father who, through his enlightening frown, deters the heart from chasing harmful desires.
He is a kind physician whose piercing gaze redirects the patient away from paths of pain.


Title: Abu – Abi – Aba: A Manifestation of Guiding Light or the Darkness of Rejection?

Introduction:
At first glance, the words “Abu,” “Abi,” and “Aba” seem to represent distinct concepts: “Abu” meaning father, “Abi” denoting refusal, and “Aba” as a form of rejection. Yet in the depths of the Arabic language and the realm of spiritual reflection, they all converge upon a single core concept: prevention or restraint. This restraint can stem from love, guidance, arrogance, and envy. This article explores these two opposing faces of “man”—one luminous and nurturing, the other dark and destructive.

Section One: Praiseworthy Restraint – The Father, the Teacher, the Light

  1. Abu – The Father:
    In Arabic, it is said: “Abawtu al-sabiyya abwan: ghadawtuhu”—meaning the father is the one who nourishes the child. This nourishment is not limited to physical sustenance but includes education, discipline, and protection from harm. A loving father may frown not out of anger, but to deter his child from harmful desires. This frown is enlightening; it is a restraint born of love and insight.

  2. The Physician – The Healer:
    Arabic lexicons state: “Abawtu al-maw’uuf: ‘aalajtuhu’—meaning the physician treats the afflicted by restricting them from harmful intake. This restraint is compassionate, not condemning. One who bears the light of true guidance is like a healer who, despite the sweetness of the harmful food, prohibits its consumption. This kind of prevention is both loving and lifesaving.

  3. The Sick Goat – A Natural Parable:
    In another example: “Anz abwa’: idha akhadha min shurb ma’in fihi bawl al-arwa da’an yamna’uhu min shurb al-ma'”—a goat, after drinking contaminated water, contracts a disease that prevents it from drinking further. This is a natural, involuntary form of abstention. Similarly, a spiritually mature person may reach a point where even internal desire toward sin fades. This, too, is a divine blessing.

In this sense, “Aba” becomes the trait of the wise student, one who listens to the teacher’s light and instinctively turns away from false paths.

Section Two: Blameworthy Restraint – Iblis, Envy, Darkness

  1. The Refusal of Iblis:
    The Qur’an recounts: “They all prostrated except Iblis—he refused and was arrogant (Aba wa istakbara).” Iblis refused to prostrate to Adam. Unlike the father or healer, his refusal was rooted in pride. He saw the light but chose not to submit to it. His refusal was fueled by darkness and envy.

  2. Envy – The Refusal to Accept Light:
    The envious one does not want to acknowledge the light present in others. In doing so, they not only reject the other’s light but unknowingly cut themselves off from it. Like a patient who detests even the most beneficial food, this aversion is a form of “Aba”—a rejection of growth.

Section Three: The Two Faces of Restraint

Type of RestraintAgentMotivationOutcomeExample
PraiseworthyFather/TeacherCompassion/GuidanceGrowth and Light“Abawtu al-sabiyya”
BlameworthyIblis/SelfPride/DenialDarkness and Envy“Aba wa istakbara”

Conclusion:
The words “Abu,” “Abi,” and “Aba” are, at their core, variations of a single truth: restraint. But the origin and direction of that restraint determine its value. When born of wisdom and compassion, it leads to light. When born of denial and arrogance, it leads to darkness. The wise student, like the goat that avoids contaminated water, instinctively avoids sin. And the enlightened teacher, like the caring father or healer, may use even moments of sternness to guide. But the envious one, like Iblis, deprives themselves of the light, and that is the most tragic form of refusal: the refusal of light.

📘 A Lexicon of Light: The Deeper Meaning of ‘Abu’ in Classical Arabic

To grasp the inner dimensions of the root Abu – Abi – Aba, we explore its original usages in Arabic. Each of these reveals a layered concept of prevention, restraint, and spiritual nurture:

🔹 Al-Abiyy
Refers to a female animal that refrains from grazing due to a wounded or weak mouth.
or refuses the male due to physical weakness.
A form of natural abstention caused by inner incapacity or caution.

🔹 Al-Ubāʾ
A deadly condition that removes one’s appetite for food.
This inner refusal—despite the presence of nourishment—mirrors the spiritual disease of envy,
where the soul rejects the light even if it is beautiful and nourishing.

🔹 ʾAbawtu al-Ṣabiyy ʾAbwan
“I nurtured the child.”
This usage conveys more than feeding—it implies spiritual and emotional care,
a parental gaze that both nourishes and sets boundaries.

🔹 ʾAbawtu al-Maʾwūf
“I treated the afflicted.”
Said of a physician who restricts the patient from consuming harmful substances.
This form of compassionate prevention becomes a metaphor for divine guardianship—
a teacher of light who gently closes doors that lead to harm.


📎 These usages give life to the duality of Aba in the Qur’an and in spiritual language:
One is the satanic refusal to bow to the light,
the other is the divine prevention that educates and protects through loving restraint.

«ابو – ابی – ابا» در معنای ممدوح، یکی از هزار واژه مترادف «نور الولایة»،
و در معنای مذموم، یکی از هزار واژۀ مترادف «حسد» است.
در معنای ممدوح یعنی اخم پدر که غذای روحی فرزندشه و نمیذاره او دل به تمناهاش ببنده.
نور بازدارنده میشه «منع ممدوح»
و در معنای مذموم میشه اباء ابلیس از اینکه رو به نورش کنه.
تاریکی امتناع میشه «منع مذموم»
مفهوم «منع» در این واژه از این عبارت گرفته شده:
«أَبَوْتُ‏ المأووفَ: عالجته»
«طبیب، بیمارش را از خوردن هر چیز آفت‌زا (المأووف)، منع می‌کند
«عنز أَبْوَاء: إذا أخذه من شرب ماءٍ فيه بول الأروى داء يمنعه من شرب الماء»
«بُز پس از خوردن آب آلوده به ادرار آهوان، مبتلا به بیماری می‌شود که علامتش این است که از خوردن آب خوددارى مى‏‌كند، از خوردن آب دوری می‌کند،
انگاری یه عاملی اونو از خوردن آب منع می‌کند
حسود، از قبول و پذیرش نور حقیقت، اباء و امتناع میکند!
خوشمزه ترین غذا هم وقتی که مریض میشی میبینی یک کراهت شدیدی داری بهش و میلت نیست بخوری و بدت میاد ازش. این میشه اباء.
+ «نذر»: مبشّرین و منذرین!
مشتقات ریشۀ «ابو» 117 بار در آیات قرآن تکرار شده است.
+ «ابی»: مشتقات ریشۀ «ابی» 13 بار در آیات قرآن تکرار شده است.
«ابو – ابی – ابا»:
«أَبَوْتُ‌ الصبيَّ‌ أَبْواً: غَذَوْتُه»
«أبو»، «أبی»، «أبا»:
در بطن این واژگان، مفهوم واحدی نهفته است: «منع».
منعی که گاه ممدوح و تربیتی است، و گاه مذموم و ناشی از کبر و انکار.

منع ممدوح: نور پدر، نور معلم
أبو – پدر:
ریشه: «أَبَوْتُ‌ الصبيَّ‌ أَبْواً: غَذَوْتُه»:
یعنی پدر کسی است که تغذیه می‌کند، تربیت می‌کند، و بازمی‌دارد.
پدر مهربان، نه با نوازش دائم، بلکه با اخم تربیتی خود، کودک را از میل به انحراف و تمناهای نادرست بازمی‌دارد.
این «منع»، عین «محبت» است. مانند نوری که گاه با قبض و تاریکی موقت، راه را نشان می‌دهد.
طبیب – درمانگر:
«أَبَوْتُ‏ المأووفَ: عالجته»:
درمانگر، بیمار را از خوردن چیزی که برایش ضرر دارد منع می‌کند.
این منع، نه نشانه قهر، بلکه عین رحمت و دانایی است.
مثال کتاب لغت در مورد واژۀ «ابو – ابی» بُز بیمار:
«عنز أَبْوَاء: إذا أخذه من شرب ماءٍ فيه بول الأروى…»
بُز، به خاطر بیماری، از نوشیدن آب آلوده امتناع می‌کند. این امتناع نشانه‌ی تشخیص خیر و شرّ است.
در این معنا، «ابا» می‌شود صفت شاگرد دانا؛ کسی که به نور استاد گوش می‌سپارد و با منعی آگاهانه (تقلّبی که معلم به شاگرد میرسونه) از مسیر خطا بازمی‌گردد.

منع مذموم: ابلیس، حسد، تاریکی

اباء ابلیس:
«فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ»
ابلیس از نور معلم خود روی‌گردان شد.
از سجده بر مظهر نور امتناع کرد.
این امتناع، نه از روی سلامت، بلکه از حسد و تکبّر بود.
حسد: امتناع از پذیرش نور:
حسود، از اینکه دیگران به نور برسند، ناراحت است.
و در باطن، خود را نیز از آن نور منع می‌کند.
او همان بُز بیمار حسودی است، که نورش را نمی‌پذیرد.

«أبو – أبی – أبا» همگی حکایت از ممانعت دارند؛
اما مهم این است که این منع از کجاست و به سوی چه؟
اگر از «نور» به سوی «ظلمت» باشد، مذموم است: اباء ابلیس
اگر از «تمنا» به سوی «نور» باشد، ممدوح است: منع پدر، منع معلم، منع طبیب
این سه واژه، در عمق معنا، یکی‌اند:
بازدارندگی، یا در مسیر نور، یا در مقابل آن.

وقتی نور می‌گوید نه!!!

وقتی نور می‌گوید نه:
«ابو – ابی – ابا»
میان بازدارندگی الهی و امتناع شیطانی!

“When Light Says No:
Abu – Abi – Aba between Divine Restraint and Satanic Refusal”

دو چهرۀ امتناع: نور پدر یا تاریکی حسد؟
وقتی اخم، نور می‌شود: راز عرفانی «ابا»
ابو – ابی – ابا: زبان بازدارندگیِ مهر یا امتناعِ تکبر؟
منع الهی در برابر امتناع شیطانی: راز نهفته در «ابا»
پدران، درمانگران و ابلیس: سرگذشت یک واژه با دو سرنوشت!

ابو – ابی – ابا: بازدارندگی مقدس یا امتناع شیطانی؟!
+ مفهوم زیبای واژۀ «عداوت»
وقتی نور می‌گوید نه: معنای عرفانی «ابو»
زبان بازدارندگی الهی: پژوهشی قرآنی دربارۀ واژۀ «ابو»

The Two Faces of Refusal:
Light of the Father or Darkness of Envy?
When a Frown Becomes Light:
The Spiritual Secret of ‘Aba’
Abu – Abi – Aba:
A Language of Loving Prevention or Arrogant Rejection
Divine Restraint vs. Devilish Refusal:
The Secret Within ‘Aba’
Fathers, Healers, and Iblis:
The Story of One Word with Two Destinies.

“Abu – Abi – Aba: The Sacred Restraint or the Satanic Refusal?”
“When Light Says No: The Mystical Meaning of Aba”
“The Language of Divine Prevention: A Qur’anic Study of ‘Aba’”

«أبو – أبی – أبا»: تجلّی نورِ بازدارنده یا تاریکیِ امتناع؟
واژه‌های «أبو»، «أبی»، و «أبا» در نگاه نخست، سه واژۀ متفاوت به نظر می‌رسند: «أبو» به معنای پدر، «أبی» به معنای امتناع ورزیدن، و «أبا» شکل دیگر امتناع و بازداری.
اما در ساختار زبان عربی این سه واژه به یک هستۀ معنایی مشترک بازمی‌گردند: ممانعت. منعی که می‌تواند یا از سر عشق و تربیت باشد، یا از سر انکار و حسد. در این مقاله، به تبیین دو چهرۀ متقابل این «منع» می‌پردازیم: یکی نورانی و دیگری ظلمانی.
منع ممدوح – پدر، معلم، نور
أبو – پدر: در زبان عربی، گفته می‌شود: «أَبَوْتُ‌ الصبيَّ‌ أَبْواً: غَذَوْتُه»؛ یعنی پدر کسی است که او را تغذیه می‌کند. اما این تغذیه تنها به معنای خوراک دادن نیست، بلکه تربیت کردن، بازداشتن، و مراقبت در برابر آسیب‌ها را نیز دربرمی‌گیرد. پدر با اخم خود، با نگاه هشدارآمیزش، با ایجاد لحظاتی از قبض و ناراحتی، فرزند را از افتادن در ورطۀ تمناها بازمی‌دارد. این اخم، اخمی روشن‌گر است؛ منع از سر محبت و بینش.
طبیب – درمانگر: در متون لغوی آمده است: «أَبَوْتُ‏ المأووفَ: عالجته». طبیب، بیمار را از مصرف هر آنچه برایش ضرر دارد منع می‌کند. این منع، از سر دلسوزی است نه از روی تحقیر. کسی که به نور تربیت مجهز است، همچون طبیبی است که در برابر میل بیمار به خوردن غذای مضر می‌ایستد، حتی اگر آن غذا خوشمزه باشد. این منع، دلسوزانه و نجات‌بخش است.
بُز بیمار – تمثیل کتاب لغت:
در مثالی دیگر می‌خوانیم: «عنز أَبْوَاء: إذا أخذه من شرب ماءٍ فيه بول الأروى داء يمنعه من شرب الماء». بُز پس از نوشیدن آب آلوده، دچار بیماری‌ای می‌شود که باعث می‌گردد دیگر میل به نوشیدن آب نداشته باشد. این حالت، یک «امتناع طبیعی» است که خود به خود از ضرر جلوگیری می‌کند. انسانی که تربیت یافته است، گاه به جایی می‌رسد که نسبت به درونی‌ترین تمنایش (دسترسی به گناه) سرد می‌شود. این حالت، موهبتی نورانی است.
در این معنا، «أبا» صفت شاگرد داناست؛ کسی که به نور استاد گوش می‌سپارد و از مسیرهای باطل با درک درونی فاصله می‌گیرد.

منع مذموم – ابلیس، حسد، تاریکی
اباء ابلیس: در قرآن آمده است: «فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ». ابلیس، از سجده بر آدم (نور معلم) خودداری کرد. این اباء، برخلاف پدر یا طبیب، از روی کبر بود. او نور را دید، اما نخواست تسلیم آن شود. امتناع او، امتناعی از سر تاریکی و حسادت بود.
حسد – امتناع از پذیرش نور: حسود، نوری را که در دیگری می‌بیند، نمی‌خواهد ببیند. او نه تنها از اعتراف به نور دیگری خودداری می‌کند، بلکه ناخودآگاه، خود را نیز از آن نور محروم می‌سازد. مثل بیماری که غذای مفید را با تنفر نگاه می‌کند. این نفرت، همان «اباء» است؛ امتناع از رشد.

تفاوت دوگونه منع

نوع منعفاعلانگیزهنتیجهمثال
منع ممدوحپدر/معلمرحمت/تربیترشد و نور«أَبَوْتُ‌ الصبي»
منع مذمومابلیس/نفسکبر/انکارتاریکی و حسد«أَبَى وَاسْتَكْبَرَ»

واژگان «أبو»، «أبی»، و «أبا» در حقیقت صورتی از یک حقیقت‌اند: ممانعت.
اما این ممانعت گاه از سر دلسوزی و بینش است و گاه از سر انکار و جهالت.
شاگرد دانا، چون بز آگاه از آب آلوده، از گناه فاصله می‌گیرد؛
و معلم دانا، چون پدر یا طبیب، گاه با قبض نور، شاگرد را تربیت می‌کند.
اما کسی که گرفتار حسد است، مانند ابلیس، خود را از بهره‌مندی از نور محروم می‌سازد و این، بدترین نوع امتناع است: امتناع از نور.

پدر، یعنی نور بازدارنده!

الآباء [ءبو] 
سَمَّى اللهُ عز و جل العَمَّ أَباً في قوله:
قٰالُوا نَعْبُدُ إِلٰهَكَ وَ إِلٰهَ آبٰائِكَ إِبْرٰاهِيمَ وَ إِسْمٰاعِيلَ وَ إِسْحٰاقَ‌

لسان العرب، جلد 14، صفحه 8

أضيف الأب إليهما لأنه من نسلهما.

مجمع البحرين، جلد 1، صفحه 15

و إسماعيل لم يكن من آبائهم و إنما كان عمّهم.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 57

سَمَّى اللّٰهُ‌-تعالى-العَمَّ‌ أَبًا فِى قَوْله:
قٰالُوا نَعْبُدُ إِلٰهَكَ‌ وَ إِلٰهَ‌ آبٰائِكَ‌ إِبْرٰاهِيمَ‌ وَ إِسْمٰاعِيلَ‌ وَ إِسْحٰاقَ.

المحکم و المحیط الأعظم، جلد 10، صفحه 563

سمّي معلّم الإنسان أَباً.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 57

الأَبُ‌: الوَالِدُ، و الجمْعُ‌: أَبُونَ‌ و آباءٌ وَ أُبُوٌّ وَ أُبُوَّةٌ‌، عنِ‌ اللحيانى.

المحکم و المحیط الأعظم، جلد 10، صفحه 562

يسمّى العم مع الأب أَبَوَيْنِ‌، و كذلك الأم مع الأب، و كذلك الجدّ مع الأب.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 57

” أَبَوْتُ‌ الصبيَّ‌ أَبْواً “: غَذَوْتُه. و بذلك سمّي الأَبُ‌ أَباً.
و الأَبُ‌ لامه محذوفة و هي واو. و يطلق على الجدّ مجازاً.

مجمع البحرين، جلد 1، صفحه 16

الأَبُ‌: أَصله أَبَوٌ، بالتحريك، لأَن جمعه آباءٌ مثل قَفاً و أَقفاء، و رَحىً‌ و أَرْحاء، فالذاهب منه واوٌ لأَنك تقول في التثنية أَبَوَانِ.

لسان العرب، جلد 14، صفحه 6

پدر و والد، و هركسى كه سبب پيدايش، اصلاح يا پيرايش و ظهور چيزى شود آن را (أَب) گويند.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 1، صفحه 140

عمو با پدر، مادر با پدر و جدّ با پدر را هم در حالات جمع ابوين گويند.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 1، صفحه 140

معلّم و استاد را نيز پدر گويند.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 1، صفحه 141

اَلْأَبُ‌: الوالد، و يسمّى كلّ‌ من كان سببا في إيجاد شيءٍ أو صلاحه أو ظهوره أبا.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 57

أَبَی یأبَی یأبِي [ءبي] 
إباء: امتناع. خوددارى.
راغب آنرا امتناع شديد گفته و در قاموس بمعنى كراهت مطلق است
ميشود گفت كه سخن راغب قريب به تحقيق است زيرا لازم است با امتناع فرق مختصرى داشته باشد.

قاموس قرآن، جلد 1، صفحه 20

علت إِبَاءِ و امتناع گاهى خودپسندى و تكبر است نظير «إِلاّٰ إِبْلِيسَ‌ أَبىٰ‌ وَ اِسْتَكْبَرَ» بقره: 34
علت امتناع ابليس لعين همان خود پسندى و استكبار بود.

قاموس قرآن، جلد 1، صفحه 20

اَلْإِبَاءُ: شدة الامتناع، فكل إِبَاءٍ امتناع و ليس كل امتناع إباء.

مفردات ألفاظ القرآن، جلد 1، صفحه 58

[أَبَى] يأبى إِباءً: إِذا كره، و أصل«أَبَى»: أَبَيَ‌ يَأْبَيُ‌، بالياء، فأبدلت ألفاً. و كذلك نحوه من معتل اللام مثل: رعى و سعى.

شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، جلد 1، صفحه 159

الإِبَاء يعنى خوددارى كردن و به شدّت بازپس ايستادن، هر ابائى بمعنى امتناع است امّا هر امتناعى إباء نيست.

ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، جلد 1، صفحه 142

گاهى سبب امتناع، بى اعتنائى است كه نوعى از خود پسندى است چنانكه در آيۀ «فَأَبىٰ‌ أَكْثَرُ اَلنّٰاسِ‌ إِلاّٰ كُفُوراً» اسراء: 89 بنظر ميرسد از صدر آيه كه در بارۀ معاد است روشن ميشود كه انكار و امتناع مردم در اثر بى اعتنائى است.

قاموس قرآن، جلد 1، صفحه 20

علت امتناع، عدم قدرت است چنانكه از كريمۀ «عَرَضْنَا اَلْأَمٰانَةَ‌ عَلَى اَلسَّمٰاوٰاتِ‌ وَ اَلْأَرْضِ‌ وَ اَلْجِبٰالِ‌ فَأَبَيْنَ‌ أَنْ‌ يَحْمِلْنَهٰا وَ أَشْفَقْنَ‌ مِنْهٰا» احزاب: 72 استفاده ميشود.

قاموس قرآن، جلد 1، صفحه 20

نقش پدر، نقش بازدارندگی است.
پدرِ آگاه، نه با قهر، بلکه با قبضی نورانی، فرزند را از لغزش بازمی‌دارد.
شناخت زبان نور، همچون داشتن پدری دلسوز است که با اخم روشنگر خود، دل فرزند را از تمنای خطا منصرف می‌سازد.
او طبیبی مهربان است که با نگاهی نافذ، بیمار را از مسیر رفتارهای نادرست بازمی‌گرداند.

اخم و لبخند!
+ مقاله «تاریکی تخطّی از نور!»

عنز أَبْوَاء : إذا أخذه من شرب ماءٍ فيه بول الأروى داء يمنعه من شرب الماء .
[مفردات – ابی : الاباء]
عنزٌ أبواء : إِذا أصابها وجعٌ عن شمِّ أَبوال الأَرْوَى.  
[مقاییس اللغه – ابو]
مادّه بز پس از خوردن آب آلوده به ادرار آهوان، مبتلا به بیماری می شود که علامتش این است:
از خوردن آب خوددارى مى‏كند، از خوردن آب دوری میکند.
انگاری یه عاملی اونو از خوردن آب منع میکنه!
دنبال این مفهوم «منع» در واژه أبو و أبی هستیم!
نور ولایت فرایند بازدارنده است.
+ «ورع»
الأبيّ‏: المُمْتنعَة من العَلف لِسَنَقها،
و المُمتنعة من الفحل لقلّة هَدَمها.
حیوانی که به دلیل زخم یا لاغریِ پوزه‌اش از خوردن علف امتناع می‌ورزد،
و ماده‌ای که به دلیل ضعف بدنی‌اش نزد نر نمی‌رود.
الأُبَاءُ: داءٌ يَأخذ الرّجل فيمنعه عن شَهوة الطّعام، و هو داء مهلك.
بیماری‌ای که انسان را فرا می‌گیرد و میل او را به غذا از بین می‌برد؛
بیماری‌ای که ممکن است به مرگ بینجامد.
«Anorexia nervosa»: بی‌اشتهایی عصبی! «فقدان الشهية العصابي»
«در موارد خیلی شدید این بیماری، دیگر فرد تمایل و اشتهایی برای خوردن غذا ندارد حتی با وجود گرسنگی.»
«أَبَوْتُ‏ الصبيَ‏ أَبْواً: غَذَوْتُه،
کودک را پروریدم و غذای روحی و جسمی به او دادم.»
«أَبَوْتُ‏ المأووفَ: عالجته،
بیمار را درمان کردم و به‌گونه‌ای با او رفتار کردم که از آنچه برایش زیان‌آور بود، بازش دارم.»

معنای عمیق «أبو» در زبان عرب:
برای فهم دقیق‌تر واژگان «أبو – أبی – أبا»، نگاهی به کاربردهای اصیل آن در زبان عربی داریم؛ کاربردهایی که همه در محور مفهوم «منع» و «تربیت» می‌چرخند:
الأبيّ
به حیوانی گفته می‌شود که به دلیل زخم یا ضعف در پوزه، از خوردن علف امتناع می‌کند،
و به ماده‌ای که به دلیل ضعف بدنی، نزد نر نمی‌رود.
امتناعی که ناشی از ناتوانی یا یک مانع درونی است.
الأُبَاءُ
نام بیماری‌ای که انسان را از میل به غذا بازمی‌دارد.
نشان‌دهندهٔ یک حالت درونی است که انسان را از پذیرش خوراک (حتی اگر لذیذ باشد) بازمی‌دارد.
این حالت در معنای عرفانی، نمادی از حسادت یا خودبزرگ‌بینی‌ای است که پذیرش نور را برای فرد ناممکن می‌کند.
أَبَوْتُ الصبيَّ أَبْواً
یعنی «کودک را پروریدم»،
و در باطن آن، مفهوم تغذیهٔ جسمی و روحی نهفته است؛ تغذیه‌ای همراه با مراقبت و بازداشتن از ضرر.
أَبَوْتُ المأووفَ
یعنی «بیمار را درمان کردم»،
و این واژه به‌ویژه در حالتی به‌کار می‌رود که طبیب، بیمار را از خوردن چیزهای زیان‌آور منع می‌کند.
در اینجا نیز «منع» از سر دلسوزی و هدایت است؛ همان معنایی که در بازدارندگی پدرانه و تعلیم نوری تجلی می‌یابد.
این واژگان، بنیانی برای فهم دوگانهٔ «ابا» هستند (اضداد):
یکی، امتناع مذموم ابلیس؛
دیگری، امتناع ممدوح پدر نورانی.

الأَوَابِي‏ من الإِبل‏ الحِقاق‏ و الجِذَاع‏ و الثِّنَاء إذا ضربها الفحل فلم تلقح،
فهى تسمَّى‏ الأَوَابِي‏ حتَّى تلقح مرَّة، و لا تسمَّى بعد ذلك‏ أَوَابِىَ‏، واحدتها آبِيَةٌ.
«الأَوَابِي» از شتران حِقاق و جِذَاع و ثَنَاء هستند که وقتی نر به آنها نزدیک می‌شود، باردار نمی‌شوند.
این شتران تا زمانی که حداقل یک‌بار باردار نشوند، به نام الأَوَابِي شناخته می‌شوند، و پس از آن دیگر به این نام خوانده نمی‌شوند.
آبِیَة (مفرد آن) به معنای یک شتر است که در این حالت به آن اطلاق می‌شود.
این واژه‌ها و معانی در زبان عربی به‌طور ویژه به وضعیت خاص حیوانات و قابلیت‌های باروری آنها اشاره دارند و در اینجا هم برای اشاره به ویژگی‌های خاص در بارداری و امتناع از باردار شدن استفاده شده است.
این می‌تواند مفهومی استعاری برای منع یا بازدارندگی در معنای باطنی نیز داشته باشد،
مشابه به معنای عرفانی که پیش‌تر در مورد «ابا» صحبت کرده‌ایم.

طبیب مانع مصرف الکل بیمار می‌شود!
این مفهوم واژه أبو و پدر است!
انگاری طبیب داره برای بیمارش پدری میکنه!
معالجه و درمان بیمار با پرهیز دادن او از خوردن چیزهایی که به ضررشه!
معالجه و درمان با داروهای اینهیبیتور رقابتی!
+ «حرم – حریم البئر»
+ «رهب – ترهیب الولد»

أبو و ابی : اینکه اباء و امتناع با أبو (پدر) یه مفهوم مشترک دارن و اونم ویژگی پدر است که تغذیه علمی او برای قلوب اهل یقین یعنی مربی بودنش به این است که عامل منع و بازدارنده برای اهل یقین دارد.
این نقش بازدارندگی پدر در واژه أبو از این عبارت عنز ابواء بسیار زیباست!
اینو کتاب لغت مقاییس اللغه در ریشه أبو آورده!
مفهوم بازدارندگی از گناه!
«تأَبّى‏ عليه‏ تأَبِّياً، إذا امْتنع عليه»
عامل بازدارنده! عامل منع کننده! مانع!
نقش تغذیه علمی «أَبَوْتُ‏ الصبيَ‏: غَذَوْتُه» میشه همون نور علمی که میتونه باز دارنده باشه!
پیشگیری از جرم با فهم تاریکی قلب!
پدر یعنی بازدارنده! یعنی اینهیبیتور!
این میشه همون «حکم»
امام باقر عليه السلام مى‌‏فرمايد:
«شَرُّ الآْباءِ مَنْ دَعاهُ البِرُّ إِلَى الإْفْراطِ؛
بدترين پدران، كسانى هستند كه درمحبّت، به زياده‏‌روى كشيده شوند.»
+ واژۀ نازپروردگی «لوس و نازپرورده»، از مقالۀ شعله‌های سرد، حسد!
[ابو – سرپرستی]:
و قيل: أَبُو الأضياف لتفقّده إياهم …
أبو الأضياف: مهماندار و ميزبان كه بنام پدر مهمانان بيان شده است براى اينكه همچون پدر رسيدگى و سرپرستى مى‏‌كند.
فلان‏ يَأْبُو بهمه أي: يتفقّدها تفقّد الأب …
و فعل (يَأْبُو) كه از اسم (أب) ساخته شده است در عبارت زير معنى تفقّد و رسيدگى و سرپرستى است چنانكه مى‌‏گويند: فلان‏ يَأْبُو بهمه – يعنى همانند پدر از حالشان تفقّد و سرپرستى مى‌‏كند و مشكلاتشان را برطرف مى‌‏سازد.
قبض و بسط نور، همون معرفة الامام بالنورانیة و همون پدر و مادر توست که با دستوراتش مانع از ارتکاب گناه تو میشه و باید به این دستورات توجه کنی و چشم برنداری «أمم – شکر»
[ أبو – قبض و بسط]:
نقش قبض و بسط قلبی همان نقش پدارنه ولی خداست برای قلوب سالم اهل یقین!
همون عامل تایید «excitation» و بازدارنده «inhibition» در دل شرایط است.
[ترغیب و ترهیب]
انگاری سلولهای عصبی هم در سیناپسها، مدام با روش قبض و بسط دارن کارا رو راه میندازن!
انگاری یه عاملی از درون نمیذاره هر کاری دلت میخواد انجامش بدی!
+ «همَّ بشرٍّ فارتدع عنه»: + «حضر»
انگاری دست پدر «أبو» – «یدی» [عامل بازدارنده] میشه همون نور یاد معلم که مثل پدری خوب مواظبشه و بهش تذکر میده و نمیذاره با گناه تسکین حال بده.
+ «ابی و استنکاف»
[اب – اخ]:
أبو – أبا – أبی
اخو – اخا – اخی
اب: إنّ الأصل فيه هو التربية المطلقة.
[ربوبیت – اب ، اخ]
[أبو – شفا]:
این همون پدره که میاد لبه پرتگاه دستتو میگیره!
قلبتو از لوث اندیشه‌های مولد تاریکی، با نور ولایت شستشو میده!
[یدی – قلب]
+ «حور»

[سورة النساء (4): الآيات 164 الى 165] :
« مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ »

وَ رُسُلاً قَدْ قَصَصْناهُمْ عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَ رُسُلاً لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ وَ كَلَّمَ اللَّهُ مُوسى‏ تَكْلِيماً (164)
و پيامبرانى [را فرستاديم‏] كه در حقيقت [ماجراى‏] آنان را قبلاً بر تو حكايت نموديم؛ و پيامبرانى [را نيز برانگيخته‌‏ايم‏] كه [سرگذشتِ‏] ايشان را بر تو بازگو نكرده‌‏ايم. و خدا با موسى آشكارا سخن گفت.
رُسُلاً مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ كانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً (165)
پيامبرانى كه بشارتگر و هشداردهنده بودند، تا براى مردم، پس از [فرستادن‏] پيامبران، در مقابل خدا [بهانه و] حجّتى نباشد، و خدا توانا و حكيم است.

[سورة البقرة (2): آية 213] :
« مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ »

كانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ وَ مَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ الَّذِينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّناتُ بَغْياً بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ (213)
مردم، امّتى يگانه بودند؛ پس خداوند پيامبران را نويدآور و بيم‏‌دهنده برانگيخت ، و با آنان، كتاب [خود] را بحق فرو فرستاد، تا ميان مردم در آنچه با هم اختلاف داشتند داورى كند. و جز كسانى كه [كتاب‏] به آنان داده شد -پس از آنكه دلايل روشن براى آنان آمد- به خاطر ستم [و حسدى‏] كه ميانشان بود، [هيچ كس‏] در آن اختلاف نكرد. پس خداوند آنان را كه ايمان آورده بودند، به توفيق خويش، به حقيقت آنچه كه در آن اختلاف داشتند، هدايت كرد. و خدا هر كه را بخواهد به راه راست هدايت مى‌‏كند.

 [سورة البقرة (2): آية 119] :
«بَشِيراً وَ نَذِيراً»

إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ الْجَحِيمِ (119)
ما تو را بحق فرستاديم، تا بشارتگر و بيم‌‏دهنده باشى، و [لى‏] درباره دوزخيان، از تو پرسشى نخواهد شد.

[الاب – النذر – النور- البشر]

«بشر» و «نذر» از هزار واژگان مترادف «نور».

همه بدنبال «پیش‌قراول»، «به‌پیش!» 

[سورة المائدة (5): آية 19] :
« بَشِيرٌ وَ نَذِيرٌ »

يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلى‏ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا ما جاءَنا مِنْ بَشِيرٍ وَ لا نَذِيرٍ فَقَدْ جاءَكُمْ بَشِيرٌ وَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ (19)
اى اهل كتاب، پيامبر ما به سوى شما آمده كه در دوران فترت رسولان [حقايق را] براى شما بيان مى‌‏كند، تا مبادا [روز قيامت‏] بگوييد: «براى ما بشارتگر و هشداردهنده‏‌اى نيامد.» پس قطعاً براى شما بشارتگر و هشداردهنده‌‏اى آمده است. و خدا بر هر چيزى تواناست.

[سورة الأنعام (6): الآيات 46 الى 49] :
« مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ »

قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَخَذَ اللَّهُ سَمْعَكُمْ وَ أَبْصارَكُمْ وَ خَتَمَ عَلى‏ قُلُوبِكُمْ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِهِ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآياتِ ثُمَّ هُمْ يَصْدِفُونَ (46)
بگو: «به نظر شما، اگر خدا شنوايى شما و ديدگانتان را بگيرد و بر دلهايتان مُهر نَهَد، آيا غير از خدا كدام معبودى است كه آن را به شما بازپس دهد؟» بنگر چگونه آيات [خود] را [گوناگون‏] بيان مى‌‏كنيم، سپس آنان روى برمى‏‌تابند؟
قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ بَغْتَةً أَوْ جَهْرَةً هَلْ يُهْلَكُ إِلاَّ الْقَوْمُ الظَّالِمُونَ (47)
بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا ناگهان يا آشكارا به شما برسد، آيا جز گروه ستمگران [كسى‏] هلاك خواهد شد؟»
وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ فَمَنْ آمَنَ وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (48)
و ما پيامبران [خود] را جز بشارتگر و هشداردهنده نمى‌‏فرستيم، پس كسانى كه ايمان آورند و نيكوكارى كنند بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نخواهند شد.
وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا يَمَسُّهُمُ الْعَذابُ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (49)
و كسانى كه آيات ما را دروغ انگاشتند، به [سزاى‏] آنكه نافرمانى مى‏‌كردند، عذاب به آنان خواهد رسيد.

مشتقات ریشۀ «ابو» 117 بار در آیات قرآن تکرار شده است.

مشتقات ریشۀ «ابی» 13 بار در آیات قرآن تکرار شده است.

وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ (34)
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا تَدايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَ لْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَ لا يَأْبَ‏ كاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَما عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْيَكْتُبْ وَ لْيُمْلِلِ الَّذي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَ لْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئاً فَإِنْ كانَ الَّذي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفيهاً أَوْ ضَعيفاً أَوْ لا يَسْتَطيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ وَ اسْتَشْهِدُوا شَهيدَيْنِ مِنْ رِجالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَداءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْداهُما فَتُذَكِّرَ إِحْداهُمَا الْأُخْرى‏ وَ لا يَأْبَ‏ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا وَ لا تَسْئَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغيراً أَوْ كَبيراً إِلى‏ أَجَلِهِ ذلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَقْوَمُ لِلشَّهادَةِ وَ أَدْنى‏ أَلاَّ تَرْتابُوا إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً حاضِرَةً تُديرُونَها بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوها وَ أَشْهِدُوا إِذا تَبايَعْتُمْ وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهيدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَليمٌ (282)
كَيْفَ وَ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لا يَرْقُبُوا فيكُمْ إِلاًّ وَ لا ذِمَّةً يُرْضُونَكُمْ بِأَفْواهِهِمْ وَ تَأْبى‏ قُلُوبُهُمْ وَ أَكْثَرُهُمْ فاسِقُونَ (8)
يُريدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى‏ اللَّهُ إِلاَّ أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ (32)
إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدينَ (31)
وَ لَقَدْ صَرَّفْنا لِلنَّاسِ في‏ هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبى‏ أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُوراً (89)
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ قادِرٌ عَلى‏ أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَ جَعَلَ لَهُمْ أَجَلاً لا رَيْبَ فيهِ فَأَبَى‏ الظَّالِمُونَ إِلاَّ كُفُوراً (99)
فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا أَتَيا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُما فَوَجَدا فيها جِداراً يُريدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً (77)
وَ لَقَدْ أَرَيْناهُ آياتِنا كُلَّها فَكَذَّبَ وَ أَبى‏ (56)
وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ (116)
وَ لَقَدْ صَرَّفْناهُ بَيْنَهُمْ لِيَذَّكَّرُوا فَأَبى‏ أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُوراً (50)
إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَيْنَ‏ أَنْ يَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولاً (72)

اشتراک گذاری مطالب در شبکه های اجتماعی