نور مرغوب! لیلة الرغائب!

« إِنَّ الزَّهَادَةَ فِي الدُّنْيَا يَا ابْنَ الْمَلِكِ مِفْتَاحُ الرَّغْبَةِ إِلَى الْآخِرَةِ »

… قَالَ ابْنُ الْمَلِكِ
پسر پادشاه گفت
إِنَّ هَذَا هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ
اين يك مطلب واضح و آشكارى است.
فَزِدْنِي مَثَلًا لِلدُّنْيَا وَ غُرُورِهَا وَ صَاحِبِهَا الْمَغْرُورِ بِهَا الْمُطْمَئِنِّ إِلَيْهَا
بيش از اين برايم مثل بزن راجع بدنيا و فريبندگى آن و گولى كه مردم در رابطه با دنيا ميخورند.

قَالَ بِلَوْهَرُ :
بلوهر گفت:
كَانَ أَهْلُ مَدِينَةٍ يَأْتُونَ الرَّجُلَ الْغَرِيبَ الْجَاهِلَ بِأَمْرِهِمْ فَيُمَلِّكُونَهُ عَلَيْهِمْ سَنَةً
شهرى بود كه هر سال شخص غريبى را مي یافتند و او را پادشاه خويش ميكردند براى مدت يك سال،
فَلَا يَشُكُّ أَنَّ مُلْكَهُ دَائِمٌ عَلَيْهِمْ لِجَهَالَتِهِ بِهِمْ
او خيال ميكرد اين سلطنت دوام دارد، چون نسبت بكار آنها اطلاعى نداشت.
فَإِذَا انْقَضَتِ السَّنَةُ أَخْرَجُوهُ مِنْ مَدِينَتِهِمْ عُرْيَاناً مُجَرَّداً سَلِيباً
پس از پايان سال او را لخت و عريان از شهر خارج ميكردند.
فَيَقَعُ فِي بَلَاءٍ وَ شَقَاءٍ لَمْ يُحَدِّثْ بِهِ نَفْسَهُ
دچار گرفتارى و رنج و بلائى ميشد كه هرگز گمان نمى‏‌كرد.
فَصَارَ مَا مَضَى عَلَيْهِ مِنْ مُلْكِهِ وَبَالًا وَ حُزْناً وَ مُصِيبَةً وَ أَذًى
آن پادشاهى يك ساله نيز بيشتر سبب رنج و گرفتارى و مصيبت و آزارش شده بود.
ثُمَّ إِنَّ أَهْلَ الْمَدِينَةِ أَخَذُوا رَجُلًا آخَرَ فَمَلَّكُوهُ عَلَيْهِمْ
بالاخره اهالى شهر سالى مرد غريبى را بعنوان سلطان تعيين كردند
فَلَمَّا رَأَى الرَّجُلُ غُرْبَتَهُ فِيهِمْ لَمْ يَسْتَأْنِسْ بِهِمْ
وقتى پادشاه جديد، خويش را ميان آنها غريب يافت به ايشان دلبستگى نداشت و با آنها مانوس نشد.
وَ طَلَبَ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ أَرْضِهِ خَبِيراً بِأَمْرِهِمْ حَتَّى وَجَدَهُ
به جستجوى يكى از همشهريان خود شد كه اطلاع از كار آنها داشت. بالاخره يك نفر را پيدا كرد.
فَأَفْضَى إِلَيْهِ بِسِرِّ الْقَوْمِ وَ أَشَارَ إِلَيْهِ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى الْأَمْوَالِ الَّتِي فِي يَدَيْهِ
همشهريش اسرار آنها را براى او توضيح داده و راهنمائيش كرد كه از اموالى كه در اختيار دارد
فَيُخْرِجَ مِنْهَا مَا اسْتَطَاعَ الْأَوَّلَ فَالْأَوَّلَ حَتَّى يُحْرِزَهُ فِي الْمَكَانِ الَّذِي يُخْرِجُونَهُ إِلَيْهِ
هر چه بيشتر و بهتر را بفرستد بآن محلى كه بعد از اين شهر به آنجا اخراجش ميكنند
فَإِذَا أَخْرَجَهُ الْقَوْمُ صَارَ إِلَى الْكِفَايَةِ وَ السَّعَةِ بِمَا قَدَّمَ وَ أَحْرَزَ
تا وقتى خارجش كردند دچار نكبت و بدبختى نشود بواسطه اموالى كه از پيش فرستاده ،
فَفَعَلَ مَا قَالَ لَهُ الرَّجُلُ وَ لَمْ يُضَيِّعْ وَصِيَّتَهُ
آنچه همشهريش گفته بود انجام داد و سفارش او را بكار بست .

قَالَ بِلَوْهَرُ
بلوهر گفت
وَ إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ تَكُونَ ذَلِكَ الرَّجُلَ يَا ابْنَ الْمَلِكِ الَّذِي لَمْ يَسْتَأْنِسْ بِالْغُرَبَاءِ وَ لَمْ يَغْتَرَّ بِالسُّلْطَانِ
من اميدوارم تو آن شخص باشى اى پسر پادشاه كه با غريبان انس نگيرى و به سلطنت فريفته نشوى
وَ أَنَا الرَّجُلُ الَّذِي طَلَبْتَ
و من همان همشهرى تو باشم كه در جستجويم بوده‏‌اى.
وَ لَكَ عِنْدِي الدَّلَالَةُ وَ الْمَعْرِفَةُ وَ الْمَعُونَةُ
اينك تو را راهنمائى ميكنم و از اسرار و رموز و كمك هر چه در اختيار من هست از تو دريغ ندارم.

قَالَ ابْنُ الْمَلِكِ
پسر پادشاه گفت :
صَدَقْتَ أَيُّهَا الْحَكِيمُ أَنَا ذَلِكَ الرَّجُلُ وَ أَنْتَ ذَلِكَ الرَّجُلُ وَ أَنْتَ طَلِبَتِيَ الَّتِي كُنْتُ طَلَبْتُهَا
راست ميگوئى حكيم. من همان مرد هستم و تو نيز همشهرى منى كه در جستجويش بوده‏‌ام.
فَصِفْ لِي أَمْرَ الْآخِرَةِ تَامّاً
اينك برايم آخرت را توصيف كن بطور كامل.
فَأَمَّا الدُّنْيَا فَلَعَمْرِي لَقَدْ صَدَقْتَ وَ لَقَدْ رَأَيْتُ مِنْهَا مَا يَدُلُّنِي عَلَى فَنَائِهَا وَ يُزَهِّدُنِي فِيهَا وَ لَمْ يَزَلْ أَمْرُهَا حَقِيراً عِنْدِي
در مورد دنيا بجان خود سوگند ياد ميكنم هر چه گفتى صحيح و درست بود و خود تجربه كرده‏‌ام كه فناپذير است و علاقه‏‌اى به آن ندارم و پيوسته برايم بى‏‌ارزش بوده.

قَالَ بِلَوْهَرُ
بلوهر گفت:
إِنَّ الزَّهَادَةَ فِي الدُّنْيَا يَا ابْنَ الْمَلِكِ مِفْتَاحُ الرَّغْبَةِ إِلَى الْآخِرَةِ
پسر پادشاه، بى‌‏علاقگى بدنيا كليد علاقه بآخرت است
وَ مَنْ طَلَبَ الْآخِرَةَ فَأَصَابَ بَابَهَا دَخَلَ مَلَكُوتَهَا
هر كه در جستجوى آخرت باشد و درب آن را بيابد داخل ملكوت آخرت مى‏‌شود.
وَ كَيْفَ لَا تَزْهَدُ فِي الدُّنْيَا وَ قَدْ آتَاكَ اللَّهُ مِنَ الْعَقْلِ مَا آتَاكَ
چگونه تو زاهد در دنيا نباشى با اين هوش سرشارى كه خدا بتو عنايت كرده.
وَ قَدْ تَرَى أَنَّ الدُّنْيَا كُلَّهَا وَ إِنْ كَثُرَتْ إِنَّمَا يَجْمَعُهَا أَهْلُهَا لِهَذِهِ الْأَجْسَادِ الْفَانِيَةِ وَ الْجَسَدُ لَا قِوَامَ لَهُ وَ لَا امْتِنَاعَ بِهِ
مى‏‌بينى كه تمام دنيا و زرق و برقهاى آن را مردم براى پيكرهاى فانى جمع ميكنند كه پايدار نيست و نميتوان نگهش داشت.
فَالْحَرُّ يُذِيبُهُ وَ الْبَرْدُ يُجْمِدُهُ وَ السُّمُومُ يَتَخَلَّلُهُ وَ الْمَاءُ يُغْرِقُهُ وَ الشَّمْسُ تُحْرِقُهُ وَ الْهَوَاءُ يُسْقِمُهُ وَ السِّبَاعُ يَفْتَرِسُهُ وَ الطَّيْرُ تَنْقُرُهُ وَ الْحَدِيدُ يَقْطَعُهُ وَ الصَّدْمُ يَحْطِمُهُ
حرارت آبش ميكند و برودت مايه انجماد اوست و سمها نفوذ در آن مى‌‏يابند و آب غرقش ميكند و خورشيد ميسوزاندش و هوا مريضش ميكند و درنده پاره پاره و پرنده‏‌ها چنگ ميزنند و آهن موجب تكه‏‌تكه‏‌شدنش ميگردد و برخوردها او را شكست ميدهند،
ثُمَّ هُوَ مَعْجُونٌ بِطِيْنَةٍ مِنْ أَلْوَانِ الْأَسْقَامِ وَ الْأَوْجَاعِ وَ الْأَمْرَاضِ
در عين حال يك معجونى است آميخته با انواع بيماريها و دردها و مرضها
فَهُوَ مُرْتَهَنٌ بِهَا مُتَرَقِّبٌ لَهَا وَجِلٌ مِنْهَا غَيْرُ طَامِعٍ فِي السَّلَامَةِ مِنْهَا
كه در گرو همه آنها است و پيوسته در كمين اوست و بيمناك از اين پيش‏آمدها كه هرگز راه فرار ندارد
ثُمَّ هُوَ مُقَارِنُ الْآفَاتِ السَّبْعِ الَّتِي لَا يَتَخَلَّصُ مِنْهَا ذُو جَسَدٍ
و پيوسته گرفتار آفتهاى هفتگانه است كه هيچ بدنى خالى از آنها نيست.
وَ هِيَ الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ الْحَرُّ وَ الْبَرْدُ وَ الْوَجَعُ وَ الْخَوْفُ وَ الْمَوْتُ
گرسنگى، تشنگى، گرما، سرما، درد، ترس، مرگ.
فَأَمَّا مَا سَأَلْتَ مِنْهُ مِنَ الْأَمْرِ الْآخِرَةِ
اما راجع بآخرت كه پرسيدى
فَإِنِّي أَرْجُو أَنْ تَجِدَ مَا تَحْسَبُهُ بَعِيداً قَرِيباً وَ مَا كُنْتَ تَحْسَبُهُ عَسِيراً يَسِيراً وَ مَا كُنْتَ تَحْسَبُهُ قَلِيلًا كَثِيراً
من اميدوارم آنچه خيال ميكنى دور است نزديك بيابى و آنچه مشكل مى‌‏بينى ساده بيابى و آنچه را گمان ميكنى كم است زياد انگارى …